2.2 KOMPONEN SISTEM BUMI
2.1 SISTEM SURIA DAN PERGERAKAN BUMI DALAM SISTEM SURIA
Monday, November 22, 2010
BAB 2 : SISTEM SURIA DAN SISTEM BUMI
2.1 SISTEM SURIA DAN PERGERAKAN BUMI DALAM SISTEM SURIA
2.2 KOMPONEN SISTEM BUMI
2.1 SISTEM SURIA DAN PERGERAKAN BUMI DALAM SISTEM SURIA
2.2 KOMPONEN SISTEM BUMI
2.1 SISTEM SURIA DAN PERGERAKAN BUMI DALAM SISTEM SURIA
BAB 1: KONSEP,CIRI DAN JENIS SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL
1.1 Pendekatan sistem dan ciri-ciri sistem alam sekitar fizikal
1.2 Jenis-jenis sistem dan interaksi antara sistem alam sekitar fizikal
= satu set angkubah atau unsur-unsur yang saling bertindak antara satu sama lain.
= sesebuah sistem juga mempunyai tenaga dan bahan yang dapat masuk dan keluar dari sistem tersebut.
= tenaga matahari sebagai penggerak seluruh operasi sistem berkenaan, berfungsi dan bergerak untuk mencapai tahap keseimbangannya.
= sistem bumi mempunyai sempadannya sendiri di samping memiliki sifat pemulihan kendiri.
contohnya:
satu kawasan hutan semula jadi
- input kepada hutan ialah tenaga suria, co2, dan air yang datang dari atmosfera.
-sebahagian daripada input berkenaan disimpan di dalam hutan dalam bentuk tenaga kimia setelah tunbuhannya menjalankan proses fotosintesis.
- output atau keluaran dari sistem hutan itu ialah seperti wap air yang dibebaskan melalui transpirasi dan oksigen dibebaskan melalui fotosintesis.
- kedua-dua output kembali ke atmosfera.
ciri-ciri sistem alam sekitar fizikal
1. mempunyai angkubah atau unsur-unsur yang berada di dalam satu sempadan dan saling berinteraksi antara satu sama lain.
2. mempunyai bahan seperti air, gas, mineral yang boleh masuk dan keluar dari sempadan sistem tersebut. ini bermakna adanya input , penggunaan dan atoran dan output.
3. mempunyai tenaga yang boleh mengalir, masuk dan mengalir keluar dari sempadan sistem tersebut.
4. kesemua angkubah beroperasi untuk mencapai keseimbangan dan mengambil masa yang lama, maka tahap kestabilan tercapai.
5. mempunyai sempadan yang jelas
6. semua angkubah berfungsi dan bertindak balas antara satu sama lain
1.2 Jenis-jenis sistem dan interaksi antara sistem alam sekitar fizikal
1. sistem terpencil
i. mempunyai sempadan tertutup, tidak benarkan keluar dan masuk tenaga dan bahan ke dalamnya. tidak diperolehi di alam nyata, hanya di makmal " test tube"
2.sistem tertutup
i. mempunyai sempadan tertentu. membenarkan pertukaran tenaga sahaja, iaitu tenaga boleh masuk dan keluar tetapi tiada pertukaran bahan.
ii. umpama bumi dengan matahari. bumi menerima tenaga sahaja dari matahari dan tiada bahan.
3. sistem terbuka
i. membenarkan kedua-dua bahan dan tenaga masuk dan keluar menerusi sempadan. sistem ini akan bergerak dan beroperasi hingga sampai ke tahap stabil.
ii. input bahan dan tenaga = output bahan dan tenaga
iii. contoh sistem ekologi - dipecahkan kepada unit-unit mikro seperti ekosistem hutan, ekosistem muara, ekosistem tasik, ekosistem laut dsb.
JENIS SISTEM BERDASARKAN SISTEM BERSTRUKTUR
1. SISTEM MORFOLOGI
- ciri-ciri fizikal yang formal yang bergabung untuk membentuk suatu bahagian fizikal yang beroperasi
-setiap unit sistem ini terdapat unsur-unsur atau parameter yang saling berinteraksi.
contohnya- morfologi bagi satu unit sistem pantai terdiri daripada cerun pantai, taburan bijian pasir, keteguhan pantai, kekuatan ombak, arus, pasang surut dsb yang membentuk morfologi pantai.
- salah satu unsur berubah , yang lain juga turut berubah untuk mencapai keseimbangan yang baru.
2. SISTEM LATA
- bersifat sehala
-merujuk kepada rantaian subsistem yang mengandungi input, storan, dan output bahan dan tenaga
- output bahan dan tenaga dari satu subsistem akan menjadi input kepada subsistem yang lain
-contoh - kitar hidrologi. output dari sistem atmosfera dalam bentuk kerpasan akan menjadi input kepada sistem geomorfologi (apabila air hujan meresap ke dalam tanih, sungai, tasik dsb)
3. SISTEM PROSES TINDAK BALAS
-jalinan atau kombinasi antara morfologi dan lata.
- contohnya - kemampuan serapan tanih adalah merupakan parameter penting dalam unit morfologi cerun dan pada masa yang sama ia juga merupakan storan air dalam sistem lata apabila air yang diserapkan oleh tanih tersimpan di dalam akuifer.
1.2 Jenis-jenis sistem dan interaksi antara sistem alam sekitar fizikal
1.1 Pendekatan sistem dan ciri-ciri sistem alam sekitar fizikal
* sistem alam sekitar fizikal= satu set angkubah atau unsur-unsur yang saling bertindak antara satu sama lain.
= sesebuah sistem juga mempunyai tenaga dan bahan yang dapat masuk dan keluar dari sistem tersebut.
= tenaga matahari sebagai penggerak seluruh operasi sistem berkenaan, berfungsi dan bergerak untuk mencapai tahap keseimbangannya.
= sistem bumi mempunyai sempadannya sendiri di samping memiliki sifat pemulihan kendiri.
contohnya:
satu kawasan hutan semula jadi
- input kepada hutan ialah tenaga suria, co2, dan air yang datang dari atmosfera.
-sebahagian daripada input berkenaan disimpan di dalam hutan dalam bentuk tenaga kimia setelah tunbuhannya menjalankan proses fotosintesis.
- output atau keluaran dari sistem hutan itu ialah seperti wap air yang dibebaskan melalui transpirasi dan oksigen dibebaskan melalui fotosintesis.
- kedua-dua output kembali ke atmosfera.
ciri-ciri sistem alam sekitar fizikal
1. mempunyai angkubah atau unsur-unsur yang berada di dalam satu sempadan dan saling berinteraksi antara satu sama lain.
2. mempunyai bahan seperti air, gas, mineral yang boleh masuk dan keluar dari sempadan sistem tersebut. ini bermakna adanya input , penggunaan dan atoran dan output.
3. mempunyai tenaga yang boleh mengalir, masuk dan mengalir keluar dari sempadan sistem tersebut.
4. kesemua angkubah beroperasi untuk mencapai keseimbangan dan mengambil masa yang lama, maka tahap kestabilan tercapai.
5. mempunyai sempadan yang jelas
6. semua angkubah berfungsi dan bertindak balas antara satu sama lain
1.2 Jenis-jenis sistem dan interaksi antara sistem alam sekitar fizikal
1. sistem terpencil
i. mempunyai sempadan tertutup, tidak benarkan keluar dan masuk tenaga dan bahan ke dalamnya. tidak diperolehi di alam nyata, hanya di makmal " test tube"
2.sistem tertutup
i. mempunyai sempadan tertentu. membenarkan pertukaran tenaga sahaja, iaitu tenaga boleh masuk dan keluar tetapi tiada pertukaran bahan.
ii. umpama bumi dengan matahari. bumi menerima tenaga sahaja dari matahari dan tiada bahan.
3. sistem terbuka
i. membenarkan kedua-dua bahan dan tenaga masuk dan keluar menerusi sempadan. sistem ini akan bergerak dan beroperasi hingga sampai ke tahap stabil.
ii. input bahan dan tenaga = output bahan dan tenaga
iii. contoh sistem ekologi - dipecahkan kepada unit-unit mikro seperti ekosistem hutan, ekosistem muara, ekosistem tasik, ekosistem laut dsb.
JENIS SISTEM BERDASARKAN SISTEM BERSTRUKTUR
1. SISTEM MORFOLOGI
- ciri-ciri fizikal yang formal yang bergabung untuk membentuk suatu bahagian fizikal yang beroperasi
-setiap unit sistem ini terdapat unsur-unsur atau parameter yang saling berinteraksi.
contohnya- morfologi bagi satu unit sistem pantai terdiri daripada cerun pantai, taburan bijian pasir, keteguhan pantai, kekuatan ombak, arus, pasang surut dsb yang membentuk morfologi pantai.
- salah satu unsur berubah , yang lain juga turut berubah untuk mencapai keseimbangan yang baru.
2. SISTEM LATA
- bersifat sehala
-merujuk kepada rantaian subsistem yang mengandungi input, storan, dan output bahan dan tenaga
- output bahan dan tenaga dari satu subsistem akan menjadi input kepada subsistem yang lain
-contoh - kitar hidrologi. output dari sistem atmosfera dalam bentuk kerpasan akan menjadi input kepada sistem geomorfologi (apabila air hujan meresap ke dalam tanih, sungai, tasik dsb)
3. SISTEM PROSES TINDAK BALAS
-jalinan atau kombinasi antara morfologi dan lata.
- contohnya - kemampuan serapan tanih adalah merupakan parameter penting dalam unit morfologi cerun dan pada masa yang sama ia juga merupakan storan air dalam sistem lata apabila air yang diserapkan oleh tanih tersimpan di dalam akuifer.
PEMBAHAGIAN SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL MENGIKUT GEOGRAFI KERTAS 1 STPM
1. SISTEM ATMOSFERA
2. SISTEM HIDROLOGI
3. SISTEM EKOLOGI
INTERAKSI ANTARA SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL
 |
| BACA RAJAH YANG DI ATAS MENGENAI KITARAN AIR |
Thursday, October 21, 2010
LATIHAN TEMA 3: SISTEM ATMOSFERA
TEMA 3 : SISTEM ATMOSFERA
1. Nyatakan empat struktur lapisan atmosfera. [4]
2. Nyatakan komponen kandungan atmosfera. [5]
3. Huraikan empat lapisan atmosfera dalam (1) di atas. [16]
4. Takrifkan maksud tekanan udara . [5]
5. Huraikan tiga kaitan antara perubahan tekanan udara dengan proses pembentukan edaran umum atmosfera. [12]
6. Jelaskan empat kesan siklon tropika terhadap manusia. [8]
7. Apakah yang dimaksudkan dengan atmosfera? [5]
8. Huraikan peranan atmosfera dalam mengawal suhu permukaan bumi. [10]
9. Jelaskan bagaimana atmosfera tercemar oleh tindakan manusia. [10]
10. Apakah yang dimaksudkan dengan El Nino? [5]
11. Huraikan ciri-ciri kemarau yang berpunca daripada fenomena El-Nino. [10]
12. Jelaskan bagaimana kejadian kemarau memberikan kesan kepada ekosistem
daratan. [10]
13. Apakah yang dimaksudkan dengan pemanasan global? [5]
14. Huraikan kesan pemanasan global terhadap sistem geomorfologi. [10]
15. Jelaskan bagaimana kesan pemanasan global mempengaruhi aktiviti manusia
di kawasan tropika lembap. [10]
16. Takrif mikro iklim Bandar. [5]
17. Huraikan faktor pembentukan pulau sejuk Bandar. [8]
18. Jelaskan bagaimana mikro iklim Bandar dapat mempengaruhi keselesaan
Hidup manusia. [12]
19. Berdasarkan kajian luar yang telah anda lakukan di sekitar kawasan sekolah,
i. Nyatakan maksud kelembapan bandingan. [3]
ii. Nyatakan cara untuk mendapatkan bacaan kelembapan bandingan
Di kawasan kajian. [4]
20. Nyatakan fungsi alat pelindung Stevenson. [4]
21. Nyatakan faktor yang mempengaruhi kadar kelembapan bandingan di kawasan kajian. [4]
22. Jelaskan mengapa kadar kelembapan bandingan di kawasan kajian berubah dengan ketara mengikut jam berbanding dengan kadar kelembapan bandingan di kawasan hutan. [10]
JAWAPAN AKAN DIBERIKAN KEMUDIANLATIHAN TEMA 2: SISTEM GEOMORFOLOGI
TEMA 2: SISTEM GEOMORFOLOGI
1. Nyatakan tiga jenis batuan yang membentuk konfigurasi bentuk bumi. [3]
2. Huraikan proses pembentukan tiga jenis batuan tersebut. [12]
3. Huraikan kepentingan pelbagai jenis batuan terhadap kehidupan manusia. [10]
4. Jelaskan proses endogenik dalam sistem geomorfologi. [5]
5. Huraikan bagaimana proses lipatan kerak bumi berlaku. [10]
6. Terangkan kewujudan pelbagai bentuk muka bumi di kawasan gunung berapi. [10]
7. Jelaskan secara ringkas konsep hanyutan benua. [5]
8. Huraikan mengapa berlaku hanyutan benua. [10]
9. Jelaskan lima kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi muka bumi. [10]
10. Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa biologi? [3]
11. Huraikan bagaimana luluhawa biologi bertindak memecah dan menguraikan batuan. [12]
12. Jelaskan faktor-faktor yang mengawal jenis dan kadar luluhawa batuan. [10]
13. Nyatakan tiga perbezaan antara luluhawa kimia dengan luluhawa fizikal.[6]
14. Huraikan tiga proses luluhawa kimia di kawasan tropika lembap. [7]
15. Jelaskan tiga faktor yang menyebabkan tanah runtuh sering berlaku di kawasan tropika lembap dan huraikan tiga langkah untuk mengatasinya.[12]
16. Nyatakan hakisan sungai. [5]
17. Dengan memberi contoh kepada tiga bentuk muka bumi hasil tindakan sungai, terangkan proses pembentukannya. [12]
18. Jelaskan empat kepentingan bentuk muka bumi hasil tindakan dan pemendapan sungai terhadap kegiatan manusia. [8]
19. Apakah yang dimaksudkan dengan lembangan saliran ? [5]
20. Nyatakan empat cara hakisan sungai berlaku. [4]
21. Bezakan antara hakisan galur dan hakisan galir. [4]
22. Huraikan empat faktor yang mempengaruhi kadar hakisan di dalam alur sungai [12]
23. Nyatakan lima cara pengangkutan beban sungai. [5]
24. Huraikan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai. [10]
25. Jelaskan tiga pengaruh bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai terhadap aktiviti manusia. [10]
26. Apakah yang dimaksudkan dengan profil seimbang? [5]
27. Jelaskan faktor yang menghalang pembentukan profil pantai seimbang. [10]
28. Jelaskan kesan profil pantai tidak seimbang terhadap aktiviti manusia. [10]
29. Jelaskan pengaruh proses geomorfologi terhadap:
i. Aktiviti pertanian. [8]
ii. Aktiviti pelancongan [9]
30. Terangkan empat kepentingan kawasan tanah tinggi kepada manusia. [8]
31. Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan saliran? [5]
JAWAPAN AKAN DIBERIKAN KEMUDIAN
ja
SUKATAN PELAJARAN
STPM/S942
PEPERIKSAAN
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(STPM)
GEOGRAFI
Sukatan Pelajaran
dan Soalan Contoh
Sukatan pelajaran ini digunakan bagi peperiksaan tahun 2007 dan tahun-tahun seterusnya sehingga diberitahu.
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
1
KANDUNGAN
Sukatan Pelajaran 942 Geografi
Halaman
Matlamat
3
Objektif
3
Huraian Sukatan Pelajaran
4
Bentuk Peperiksaan
38
Panduan Kajian Luar
39
Senarai Rujukan
46
Soalan Contoh Geografi (942) STPM:
Kertas 1 (Alam Sekitar Fizikal)
49
Kertas 2 (Alam Sekitar Manusia )
54
2
SUKATAN PELAJARAN
942 GEOGRAFI
Matlamat
Sukatan pelajaran ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan dan kefahaman pelajar tentang konsep, prinsip, proses, dan kemahiran terkini dalam bidang geografi serta kedinamikan hubungan antara manusia dengan alam sekitar bagi membolehkan pelajar melanjutkan pelajaran ke peringkat yang lebih tinggi, menyediakan diri untuk kerjaya, dan mencernakan kepekaan dan keinsafan terhadap keperluan pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar yang berterusan di samping menanam semangat patriotisme dan nilai-nilai murni.
Objektif
Objektif sukatan pelajaran ini adalah untuk membolehkan pelajar
(a) meningkatkan pengetahuan tentang konsep, prinsip, dan proses dalam Geografi Fizikal dan Geografi Manusia secara bersepadu dan pada pelbagai skala,
(b) meningkatkan kefahaman tentang saling bergantung antara elemen-elemen dan proses-proses Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia sebagai satu sistem dan bukannya berasaskan pembahagian aspek-aspek secara berasingan,
(c) menerangkan peranan manusia sebagai agen perubahan kepada sistem-sistem dalam alam sekitar selain fenomena semula jadi, serta meningkatkan kesedaran yang mendalam tentang kedinamikan hubungan sesama manusia dan manusia dengan alam sekitar,
(d) meningkatkan kemahiran mempersembah, mentafsir, dan menganalisis data geografi dalam bentuk jadual, gambar rajah (graf, carta, dan peta), dan foto,
(e) mencerap dan mengkaji fenomena geografi yang menjadi isu semasa,
(f) membuat sintesis dan penilaian dengan bantuan kaedah-kaedah kemahiran geografi yang tepat di dalam dan di luar bilik darjah,
(g) berfikir secara kritis dan kreatif dalam mempersembahkan sesuatu penghujahan secara tersusun, padat, dan jitu dengan menggunakan laras geografi,
(h) memahami kepentingan hubung kait negara Malaysia dengan negara-negara lain di dunia,
(i) menyedari, menghayati, dan melibatkan diri secara langsung dalam proses pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar secara berterusan,
(j) mensyukuri dan mencintai negara Malaysia dan alam sekitarnya.
Kandungan
Sukatan pelajaran Geografi terdiri daripada dua bahagian, iaitu bahagian alam sekitar fizikal dan bahagian alam sekitar manusia. Bilangan waktu pembelajaran yang dinyatakan dalam sukatan pelajaran ini adalah anggaran sahaja. Satu waktu bersamaan dengan 35 – 40 minit.
3
BAHAGIAN A: ALAM SEKITAR FIZIKAL
Tajuk
Huraian
Catatan
1. Sistem bumi
(20 waktu)
1.1 Konsep sistem
(4 waktu)
1.2 Sistem suria
(2 waktu)
Menjelaskan konsep sistem melalui sistem berstruktur dan bermorfologi
Menghuraikan sistem suria dalam galaksi Bima Sakti, dan sistem bumi sebagai satu planet yang memperoleh tenaga dari matahari
Menggunakan gambar rajah dan animasi pelbagai sistem
1.3 Kedudukan bumi dalam sistem suria
(4 waktu)
Menghuraikan:
(a) Bumi sebagai satu planet berbentuk sfera
(b) Kecondongan paksi bumi dan kesannya
(c) Putaran dan peredaran bumi dan kesannya
Menggunakan gambar rajah dan animasi kedudukan dan peredaran bumi dalam sistem suria
1.4 Tenaga
(4 waktu)
1.4.1 Konsep tenaga
1.4.2 Jenis dan punca tenaga
(a) Menjelaskan tenaga
(b) Membezakan tenaga eksogenik dengan endogenik
(a) Mengenal pasti jenis dan punca tenaga
(b) Menjelaskan perbezaan penerimaan tenaga suria dan kaitannya dengan kejadian siang dan malam dan kejadian empat musim
(c) Membincangkan kejadian empat musim dan pengaruhnya terhadap aktiviti manusia
1.5 Peranan tenaga suria
(6 waktu)
1.5.1 Proses fizikal
Membincangkan kesan bahangan suria terhadap bumi dan atmosfera
(a) Kerpasan
Menggunakan gambar rajah kitaran yang menunjukkan aliran tenaga
4
Tajuk
Huraian
Catatan
1.5.2 Hidupan di bumi
(b) Kitaran air
(c) Luluhawa, hakisan, dan pemendapan
Membincangkan peranan tenaga suria terhadap hidupan
(a) Tumbuh-tumbuhan
(b) Manusia dan haiwan
2. Sistem Geomorfologi
(60 waktu)
2.1 Pengenalan kepada proses geomorfologi
(2 waktu)
2.2 Konfigurasi bentuk bumi
(14 waktu)
2.2.1 Batuan
Menjelaskan proses geomorfologi
Menjelaskan konfigurasi bentuk bumi
(a) Struktur bumi
(b) Taburan daratan dan lautan
(c) Bentuk bumi daratan dan lautan
(a) Mengenal pasti jenis batuan
(i) Igneus
(ii) Enapan
(iii) Metamorfosis
(b) Menjelaskan proses pembentukan batuan
(c) Membincangkan pengaruh batuan terhadap pembentukan konfigurasi bentuk bumi
(d) Mengenal pasti kepentingan batuan sebagai sumber alam
Menggunakan maklumat daripada gambar rajah, peta, dan gambar foto
2.2.2 Proses Endogenetik
(a) Menjelaskan konsep dan proses endogenetik
(b) Menghuraikan proses pembentukan bentuk bumi dan akibatnya
(i) Lipatan
(ii) Gelinciran
(iii) Gunung berapi
Arus perolakan,
gempa bumi, letupan gunung berapi, tsunami
5
Tajuk
Huraian
Catatan
2.2.3 Hanyutan Benua
(a) Menjelaskan Teori Hanyutan Benua
(i) Teori Awal
(ii) Teori Peluasan Dasar Lautan
(iii) Teori Tektonik Plat
(b) Menjelaskan taburan dan bukti kejadian hanyutan benua
2.3 Pembentukan landskap di kawasan tropika lembap
(26 waktu)
2.3.1 Luluhawa
(a) Menghuraikan jenis serta proses luluhawa dan faktor yang mempengaruhinya
(i) Jenis luluhawa dan prosesnya
• Mekanikal
• Kimia
• Biologi
(ii) Faktor luluhawa
• Iklim
• Tumbuh-tumbuhan
• Jenis batuan
• Mikroorganisma
• Aktiviti manusia
• Masa
(b) Membincangkan kesan luluhawa terhadap pembentukan landskap dan aktiviti manusia
Penekanan diberi kepada luluhawa yang dominan di kawasan tropika lembap
2.3.2 Pergerakan jisim
(a) Menghuraikan jenis pergerakan jisim
(i) Aliran cepat
(ii) Aliran perlahan
(b) Menjelaskan proses pergerakan jisim
(c) Membincangkan faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim
(i) Kecerunan
(ii) Jenis batuan
(iii) Hujan
(iv) Litupan tumbuh- tumbuhan
Pengenalan pada skala dunia dan penekanan kepada yang dominan di kawasan tropika lembap
6
Tajuk
Huraian
Catatan
2.3.3 Lembangan Saliran
(v) Gegaran
(vi) Tindakan manusia
(vii) Haiwan
(a) Menjelaskan konsep lembangan saliran
(b) Menghuraikan proses dan bentuk muka bumi lembangan saliran
(i) Hakisan permukaan
• Percikan hujan
• Kepingan
• Galir
• Galur
(ii) Hakisan sungai
• Jenis hakisan − mendalam
− melebar − mengundur
• Cara hakisan
− hidraul
− geseran/lelasan
− lagaan
− larutan
• Faktor hakisan
− isi padu dan halaju air
− kecerunan
− bentuk alur
− jenis batuan
− bahan muatan
• Bentuk muka bumi yang dihasilkan
− air terjun
− jeram
− lubuk
− gaung
− lurah
(iii) Pengangkutan
• Cara pengangkutan sungai
− golekan
− loncatan
−
ampaian
−
apungan
− larutan
7
Tajuk
Huraian
Catatan
2.3.4 Pinggir pantai
• Faktor pengangkutan sungai
− tenaga
− cerun
− kekasaran alur
− halangan
− bentuk alur
− saiz bahan
−
jenis bahan
−
bentuk bahan
(iv) Pemendapan
• Faktor pemendapan sungai
− Isi padu air
− Halaju air
− Kecerunan
− Bentuk alur
− Jenis batuan
− Bahan muatan (sungai)
− Halangan
• Bentuk muka bumi pemendapan sungai
− Dataran banjir
− Delta
− Tasik ladam
− Tetambak
(a) Menjelaskan konsep pinggir pantai dan pantai seimbang
(b) Menjelaskan proses dan bentuk muka bumi pinggir pantai
(i) Hakisan
• Cara hakisan pinggir pantai:
− Hidraul
− Geseran/lelasan
− Larutan
− Lagaan
• Faktor hakisan pinggir pantai
− Ombak
− Pantai
− Arus
− Bahan mendak
− Batuan
− Cerun pantai
8
Tajuk
Huraian
Catatan
− Orientasi pantai
− Tumbuhan
− Tindakan manusia
• Bentuk muka bumi yang dihasilkan
− tebing tinggi
− batu bonjol
− tanjung
− teluk
(ii) Pengangkutan
• Cara pengangkutan
− Hanyutan pesisir pantai
− Golekan
− Ampaian
− Seretan
• Faktor pengangkutan
− Tenaga arus
− Tenaga ombak
− Pasang surut
− Cerun
− Halangan
− Orientasi pantai
− Saiz bahan
−
Jenis bahan
−
Bentuk bahan
(iii) Pemendapan
• Faktor pemendapan
−
Tenaga arus
−
Tenaga ombak
− Kecerunan
− Angin
− Pasang surut
− Tumbuhan
− Orientasi pantai
− Jenis dan saiz bahan
− Bahan muatan
− Halangan
• Bentuk muka bumi pinggir pantai
− Pantai
− Anak tanjung
− Beting
(iv) Perubahan aras laut
• Teori perubahan aras laut
9
Tajuk
Huraian
Catatan
2.4 Kaitan sistem geomorfologi dengan manusia
(8 waktu)
− Perubahan aras laut tektonik
− Perubahan aras laut mendapan
− Perubahan aras laut eustatik
• Pemulihan isostatik
• Bukti perubahan aras laut
Merumuskan sistem geomorfologi dalam pembentukan bentuk muka bumi
Membincangkan kaitan sistem geomorfologi dengan aktiviti manusia
(a) Geologi dan mineral mempengaruhi jenis dan lokasi perlombongan dan industri pembinaan
(b) Tanah tinggi, pantai, gua, sungai, dan gunung berapi mempengaruhi aktiviti pelancongan
(c) Tanah pamah, tanah tinggi, tanah beralun dan lereng bukit, dan tanah gunung berapi mempengaruhi aktiviti pertanian
(d) Topografi mempengaruhi pembinaan petempatan dan infrastruktur
Proses endogenik menghasilkan bentuk muka bumi manakala proses eksogenik mengukir dan mengubah bentuk muka bumi
Kesan positif dan negatif
2.5 Kemahiran amali sistem geomorfologi
(10 waktu)
Mentafsirkan peta topografi/peta lakar dan fotograf
(a) Mengira dan melukis profil lembangan saliran
(i) Profil rentas
(ii) Profil panjang
(b) Mengira kecerunan
(c) Memplot dan mentafsirkan garisan kontur
(d) Mentafsirkan ciri-ciri fizikal
(i) Relief
(ii) Saliran
10
Tajuk
Huraian
Catatan
2.6 Kajian luar
(e) Membincangkan kaitan sistem geomorfologi dengan guna tanah
Kajian luar boleh berdasarkan aktiviti pencerapan, merekod dan menganalisis bentuk muka bumi
(a) Kajian luar berkaitan dengan sistem geomorfologi dilakukan di salah satu kawasan
(i) Lembah sungai
(ii) Cerun
(iii) Pinggir pantai
(iv) Tanah tinggi
(v) Tanah pamah
Merujuk kepada guna tanah seperti pertanian, petempatan, pengangkutan, dan perlombongan
Lihat panduan kajian luar
3. Sistem atmosfera
(40 waktu)
3.1 Struktur dan
kandungan atmosfera
(2 waktu)
3.2 Cuaca dan iklim
(12 waktu)
(b) Tumpuan kajian bagi setiap sistem geomorfologi yang dipilih
(i) Proses geomorfologi
(ii) Faktor yang mempengaruhi
(iii) Kepentingan kepada pembentukan bentuk muka bumi
(iv) Impak kepada alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
(v) Cadangan mengurangkan impak tersebut
Menjelaskan struktur dan kandungan atmosfera
(a) Menjelaskan unsur cuaca dan iklim
(i) Bahangan suria
(ii) Bahangan bumi
(iii) Suhu
(iv) Kerpasan
(v) Kelembapan
Bahangan suria juga merujuk kepada bahangan matahari
Bahangan bumi juga merujuk kepada bahangan terestrial
11
Tajuk
Huraian
Catatan
3.3 Kaitan sistem atmosfera dengan manusia
(6 waktu)
(vi) Tekanan udara
(vii) Angin
(viii) Litupan awan
(b) Menjelaskan
(i) Konsep imbangan bahangan
(ii) Proses pemindahan haba
(iii) Taburan suhu secara menegak
(iv) Taburan suhu secara mendatar
(v) Faktor yang mempengaruhi perkara (i) hingga (iv)
(c) Menjelaskan kelembapan udara
(i) Kelembapan mutlak
(ii) Kelembapan bandingan
(d) Menjelaskan proses
(i) Sejatan
(ii) Pemeluwapan
(iii) Pembentukan awan
(iv) Kerpasan
(e) Menghuraikan jenis kerpasan di kawasan tropika lembap
(i) Hujan perolakan
(ii) Hujan orografik
(f) Menjelaskan
(i) Tekanan udara dan edaran umum atmosfera
(ii) Angin wilayah
(iii) Angin tempatan
(g) Menjelaskan gangguan atmosfera
(i) Siklon Tropika
(ii) Tornado
(a) Membincangkan pengaruh cuaca dan iklim terhadap aktiviti ekonomi
(i) Perikanan
(ii) Pertanian
(iii) Perdagangan
(iv) Pelancongan
(v) Pengangkutan
Proses adiabatik/kestabilan udara
− kadar tukaran adiabatik
− kadar tukaran sekitaran
Bayu darat dan bayu laut, angin pergunungan, angin lintang, angin monsun, dan badai selari (Angin Sumatera)
Pengaruh positif dan negatif iklim dan cuaca terhadap aktiviti manusia
Perbincangan pada skala dunia dan penekanan kepada skala tempatan
12
Tajuk
Huraian
Catatan
(vi) Perindustrian
(vii) Pembalakan
(b) Menjelaskan fenomena iklim
(i) Banjir
(ii) Kemarau
(iii) Siklon tropika
• Taufan
• Hurikan
(iv) Tornado
(v) EI Niño dan La Niña
Kesan terhadap manusia
seperti kemusnahan infrastruktur, kemusnahan bentuk muka bumi, dan ekonomi
3.4 Perubahan iklim
(6 waktu)
(a) Menjelaskan konsep perubahan iklim dan pemanasan global serta faktor yang mempengaruhinya
(b) Menjelaskan punca penipisan lapisan ozon
(c) Membincangkan kesan penipisan lapisan ozon
(d) Membincangkan kesan perubahan iklim terhadap alam sekitar fizikal dan aktiviti manusia
Punca dan kesan perubahan iklim dan cuaca
3.5 Mikro iklim bandar
(6 waktu)
(a) Menjelaskan konsep mikro iklim bandar
(i) Perubahan unsur cuaca dan iklim
(ii) Pulau haba
(iii) Pencemaran udara
(iv) Jerebu
(v) Hujan asid
(b) Membincangkan kesan perubahan unsur cuaca dan iklim terhadap alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
Boleh merujuk kepada kajian kes seperti pulau haba, pulau sejuk, pencemaran udara, jerebu, dan hujan asid
3.6 Kemahiran amali sistem atmosfera
(8 waktu)
(a) Mengira data, memplot, melukis, dan mentafsirkan peta garisan senilai iaitu garisan sesuhu, garisan sehujan dan garisan setekanan udara
(b) Mengira data, melukis dan mentafsirkan graf dan carta cuaca serta kaitannya dengan aktiviti manusia
13
Tajuk
Huraian
Catatan
3.7 Kajian luar
(a) Kajian luar boleh berdasarkan aktiviti mencerap, merekod dan menganalisis unsur cuaca
(i) Suhu
(ii) Hujan
(iii) Angin
(iv) Kelembapan
(v) Litupan awan
(vi) Tekanan udara
Boleh berdasarkan kajian di stesen kaji cuaca atau kaji iklim
Lihat panduan kajian luar
4. Sistem hidrologi
(20 waktu)
4.1 Fasa air
(2 waktu)
4.2 Kitaran hidrologi
(4 waktu)
(b) Kajian luar berkaitan sistem atmosfera dilakukan di stesen kaji cuaca atau kaji iklim
(c) Tumpuan kepada ciri unsur cuaca dan faktor yang mempengaruhinya
Menjelaskan tiga fasa proses perubahan air dan tenaga yang terlibat
(a) Cecair
(b) Gas
(c) Pepejal
(a) Menjelaskan proses kitaran hidrologi
(i) Proses mendatar
• Larian air permukaan
• Aliran air bawah tanah
• Alir lintang atmosfera
(ii) Proses menegak
• Sejatan
• Sejatpeluhan
• Kerpasan
• Aliran batang
• Resapan
(b) Membincangkan pengaruh sejatan dan sejatpeluhan terhadap kandungan air di atmosfera (kelembapan)
(c) Menjelaskan keberkesanan kerpasan
Gambar rajah perubahan fasa air, proses dan tenaga yang terlibat
Gambar rajah kitaran hidrologi
Ciri keamatan, kekerapan, jangka masa dan liputan kawasan
14
Tajuk
Huraian
Catatan
4.3 Edaran air tanih
(2 waktu)
Menjelaskan edaran air tanih
(a) Larian air permukaan
(b) Resapan
(c) Aliran air bawah tanah
(d) Simpanan air tanih
(e) Keporosan
(f) Ketelapan
(g) Akuifer
Air bawah tanah sebagai potensi sumber air
4.4 Imbangan air
(4 waktu)
(a) Menerangkan konsep imbangan air
(i) Lebihan air
(ii) Kurangan air
(b) Menghuraikan variasi imbangan air mengikut ruang dan masa
(c) Menjelaskan faktor yang mempengaruhi variasi imbangan air
(i) Ketinggian
(ii) Aspek
(iii) Hujan
(iv) Topografi
(v) Tumbuhan
(vi) Batuan
Merumuskan proses yang terlibat dalam sistem hidrologi
4.5 Kaitan sistem hidrologi dengan manusia
(4 waktu)
(a) Membincangkan kepentingan air
(i) Bekalan air domestik
(ii) Pertanian
(iii) Industri
(b) Membincangkan gangguan imbangan air terhadap aktiviti manusia
(i) Kejadian kemarau
(ii) Kejadian banjir monsun/musiman
(iii) Banjir kilat
(c) Membincangkan penyesuaian manusia terhadap kurangan air dan lebihan air
(i) Hujan tiruan
(ii) Sistem pengairan
(iii) Penghutanan
(iv) Penyahhutanan
Gangguan imbangan air merujuk kepada perubahan simpanan air yang digambarkan oleh lebihan air (banjir) dan kurangan air (kemarau)
15
Tajuk
Huraian
Catatan
4.6 Kemahiran amali sistem hidrologi
(4 waktu)
Mengira data, melukis, mentafsirkan graf, dan carta hidrologi
(a) Kerpasan
(b) Indeks kemarau
(c) Sejatan
(d) Sejatpeluhan
(e) Imbangan air
4.7 Kajian luar
(a) Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di kawasan
(i) Luar bandar
(ii) Bandar
(iii) Perumahan
(iv) Perindustrian
(v) Pertanian
(vi) Bencana
• Banjir
• Kemarau
• Pencemaran air
(b) Tumpuan kepada
(i) Permintaan dan bekalan air serta faktor yang mempengaruhinya
(ii) Bencana dan pencemaran air serta faktor yang mempengaruhinya
Kajian boleh dijalankan di mana-mana kawasan penggunaan air dan kawasan bencana
Lihat panduan kajian luar
5. Sistem ekologi
(20 waktu)
5.1 Ekologi dan ekosistem
(4 waktu)
Menjelaskan:
(a) Konsep ekologi dan ekosistem
(b) Komponen asas ekosistem
(c) Fungsi ekosistem
(d) Jenis ekosistem
(i) Peringkat mikro
• Tasik
• Kolam
• Bandar
• Tanah lembap
• Tanah tinggi
Boleh merujuk kepada kajian kes seperti hutan hujan tropika, tanah lembap, tasik, dan tanah tinggi
Perbincangan pada skala dunia
16
Tajuk
Huraian
Catatan
5.2 Aliran tenaga dalam siratan makanan
(6 waktu)
(ii) Peringkat makro
• Daratan
• Lautan
(a) Menjelaskan konsep rantaian makanan dan siratan makanan
(b) Membincangkan punca tenaga dan aliran tenaga dari matahari dalam rantaian makanan dan siratan makanan
(c) Membincangkan aras trofik dalam bentuk piramid tenaga
(i) Pemindahan tenaga
(ii) Kehilangan tenaga
(d) Membincangkan persaingan antara spesies dan sesama spesies mengikut peringkat penggunaan tenaga.
Gambar rajah aliran tenaga dalam rantaian makanan dan siratan makanan
Gambar rajah piramid tenaga
5.3 Kitar nutrien dalam ekosistem
(6 waktu)
Membincangkan kepentingan kitar nutrien dalam ekosistem daratan dan lautan
(a) Kitar oksigen
(b) Kitar karbon
(c) Kitar nitrogen
Merumuskan proses pemindahan tenaga, kehilangan tenaga dan kitar nutrien dalam ekosistem
Proses dalam sistem ekologi mewujudkan dan mengekalkan kestabilan ekosistem
5.4 Kaitan sistem ekologi dengan manusia
(4 waktu)
(a) Membincangkan kepentingan sistem ekologi kepada manusia:
(i) Ekosistem daratan
• Pembalakan
• Hasil hutan
• Perubatan
• Kepelbagaian biologi
• Perburuan
• Pelancongan dan rekreasi
• Pertanian pindah
(ii) Ekosistem lautan
• Perikanan
• Hasil marin
17
Tajuk
Huraian
Catatan
5.5 Kajian luar
• Perubatan
• Kepelbagaian biologi
• Pelancongan dan rekreasi
• Akuakultur
(b) Membincangkan gangguan ekosistem oleh aktiviti manusia
(c) Membincangkan langkah pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
(a) Kajian luar berkaitan sistem ekologi boleh dijalankan di kawasan
(i) Hutan
(ii) Tasik
(iii) Sungai
(iv) Pinggir pantai
(v) Paya
(vi) Belukar
(b) Tumpuan kepada
(i) Komponen asas ekosistem
(ii) Gangguan terhadap keseimbangan ekosistem
(iii) Pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
Lihat panduan kajian luar
6. Saling
kebergantungan sistem
(20 waktu)
6.1 Interaksi antara sistem
(10 waktu)
(a) Menjelaskan saling kebergantungan sesama sistem fizikal
(b) Membincangkan bagaimana gangguan dan perubahan pada sesuatu sistem mempengaruhi sistem alam sekitar fizikal yang lain
Antara saling kebergantungan sesama sistem fizikal ialah kitaran hidrologi dengan proses penggondolan, letusan gunung berapi dengan cuaca, kebakaran hutan dengan kehilangan kepelbagaian biologi, hakisan, dan pencemaran udara
Antara gangguan ialah kebakaran hutan yang boleh meningkatkan suhu, pencairan ais, kenaikan aras laut, dan peningkatan kadar hakisan di pinggir pantai
18
Tajuk
Huraian
Catatan
6.2 Interaksi sistem fizikal dengan sistem gunaan manusia
(4 waktu)
6.3 Pengekalan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(6 waktu)
(c) Membincangkan bagaimana perubahan pada sesuatu sistem mempengaruhi sistem yang lain dan impaknya terhadap manusia
Membincangkan saling kebergantungan antara sistem fizikal dengan sistem gunaan manusia
(a) Menjelaskan konsep pengekalan, pemeliharaan, dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(b) Membincangkan langkah pengekalan, pemeliharaan, dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(i) Kaedah perundangan
(ii) Kaedah bukan perundangan
Kejadian banjir menyebabkan kemusnahan harta benda dan kehilangan nyawa
Kejadian gempa bumi dasar laut yang menghasilkan tsunami menyebabkan kemusnahan harta benda dan kehilangan nyawa
Kitaran hidrologi boleh mempengaruhi bekalan air, aktiviti pertanian, perikanan, penternakan, pelancongan dan perindustrian
19
BAHAGIAN B: ALAM SEKITAR MANUSIA
Tajuk
Huraian
Catatan
1. Penduduk
(50 waktu)
1.1 Konsep Penduduk
(2 waktu)
1.1.1 Penduduk sebagai sumber
1.1.2 Penduduk sebagai agen perubahan
Menyatakan konsep penduduk sebagai sumber manusia
(a) Bilangan
(b) Umur dan jantina
(c) Kualiti
Menjelaskan peranan manusia sebagai agen perubahan melalui aktiviti pembangunan sosioekonomi
Kualiti penduduk merujuk kepada taraf pendidikan, kemahiran, kesihatan, dan sikap
Kualiti penduduk menentukan tahap pembangunan sesebuah negara
1.2 Taburan penduduk
(8 waktu)
1.2.1 Taburan penduduk dunia mengikut wilayah
(a) Menghuraikan taburan penduduk mengikut wilayah dunia dan negara Malaysia
(i) Bilangan
(ii) Kepadatan
(b) Menjelaskan taburan penduduk Asia Tenggara dan negara Malaysia
(i) Pola taburan
(ii) Faktor mempengaruhi taburan
Wilayah dunia merujuk kepada Asia, Afrika, Eropah, Amerika Utara, Amerika Selatan, dan Oceania
Penekanan kepada ketidakseimbangan taburan penduduk mengikut wilayah dunia dan negara Malaysia
1.2.2 Kemahiran amali
(a) Mempersembahkan data penduduk dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Penekanan kepada data taburan penduduk
1.3 Pertumbuhan penduduk
(16 waktu)
1.3.1 Pertumbuhan penduduk dunia
(a) Menjelaskan trend pertumbuhan penduduk dunia dan negara Malaysia
(i) Pertambahan
Membezakan pertambahan dan pertumbuhan penduduk 20
Tajuk
Huraian
Catatan
(ii) Kadar pertumbuhan tahunan
(b) Mengira kadar pertumbuhan tahunan penduduk dunia dan negara Malaysia dengan menggunakan formula berikut
r = 1/n Log e (Pn / Po) ×100
r = Kadar pertumbuhan
n = Bilangan tahun
Pn = Penduduk tahun
semasa
Po = Penduduk tahun
Asas
1.3.2 Faktor pertumbuhan penduduk
(a) Menjelaskan proses pertumbuhan penduduk
(i) Pertumbuhan semula jadi (kelahiran – kematian)
(ii) Pertumbuhan penduduk (kelahiran – kematian + migrasi bersih)
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk
(i) Kadar kelahiran
(ii) Kadar kematian
(iii) Migrasi
Faktor yang mempengaruhi
− Sosial
− Ekonomi
− Dasar kerajaan
1.3.3 Kemahiran
amali
(a) Mempersembahkan data pertumbuhan penduduk dalam bentuk jadual dan gambar rajah
(i) Kadar kelahiran
(ii) Kadar kematian
(iii) Kadar migrasi bersih
(iv) Kadar pertumbuhan penduduk
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Skala dunia, wilayah, dan negara
1.3.4 Kesan pertumbuhan penduduk
(a) Menghuraikan kesan pertumbuhan penduduk terhadap ciri demografi dan status sosioekonomi negara maju dan negara sedang membangun
Contoh negara maju
− Jepun
− Amerika Syarikat
− Sweden
Contoh negara sedang membangun
− Malaysia
− Brazil
− India
21
Tajuk
Huraian
Catatan
1.3.5 Kemahiran amali
1.3.6 Penduduk dan pembangunan
(b) Menjelaskan proses penuaan penduduk dan kesannya terhadap ciri demografi dan status sosioekonomi sesebuah negara
Membina dan mentafsirkan pelbagai bentuk piramid penduduk
(a) Menganalisis kaitan antara pertumbuhan penduduk dengan pembangunan sesebuah negara dalam konteks peralihan demografi
(b) Mentafsirkan model peralihan demografi
Ciri demografi adalah kadar kelahiran, kadar kematian, umur, jantina, jangka hayat, dan nisbah tanggungan
Bentuk piramid penduduk progresif, perantaraan, dan regresif
1.4 Migrasi
(10 waktu)
1.4.1 Jenis migrasi
Mengenal pasti jenis migrasi
(a) Dalaman
(b) Antarabangsa
Migrasi melibatkan migrasi kekal, sementara, dan bermusim
1.4.2 Migrasi dalaman
(a) Menghuraikan pola migrasi dalaman negara Malaysia
(i) Arah aliran
• Desa – Bandar
• Bandar – Bandar
• Bandar – Desa
• Desa – Desa
(ii) Isi padu aliran
(iii) Komposisi aliran
• Jantina
• Umur
• Taraf pendidikan
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman
(i) Ekonomi
(ii) Sosial
(iii) Bencana alam
(iv) Dasar kerajaan
22
Tajuk
Huraian
Catatan
1.4.3 Kemahiran amali
1.4.4 Migrasi antarabangsa semasa.
1.4.5 Kemahiran amali
(c) Menjelaskan kesan migrasi dalaman
(a) Mempersembahkan data aliran migrasi dalam bentuk jadual dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Menghuraikan pola migrasi antarabangsa semasa
(i) Arah aliran
(ii) Isi padu aliran
(iii) Komposisi aliran
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi migrasi antarabangsa semasa
(i) Ekonomi
(ii) Sosial
(iii) Dasar kerajaan
(iv) Politik
(v) Bencana
(c) Menjelaskan kesan migrasi antarabangsa semasa
Membina dan mentafsirkan jadual dan peta aliran migrasi
Kesan terhadap kawasan asal dan kawasan destinasi
Kesan terhadap negara asal dan negara destinasi
1.5 Penduduk dan alam sekitar.
(8 waktu)
1.5.1 Pengenalan umum komponen alam sekitar
Mengenal pasti komponen alam sekitar
(a) Biosfera (sistem ekologi)
(b) Litosfera (sistem geomorfologi)
(c) Hidrosfera (sistem hidrologi)
(d) Atmosfera (sistem atmosfera)
1.5.2 Alam sekitar fizikal sebagai sumber
(a) Menghuraikan sumber
(i) Biosfera (flora dan fauna)
(ii) Litosfera (mineral dan tanah)
(iii) Hidrosfera (air dan marin)
(iv) Atmosfera (udara dan angin)
23
Tajuk
Huraian
Catatan
(b) Membezakan jenis sumber alam
(i) Boleh diperbaharui
(ii) Tidak boleh diperbaharui
1.5.3 Daya tampung persekitaran fizikal
1.5.4 Kesan pertumbuhan dan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar
Menghuraikan hubung kait manusia dengan sumber alam
(a) Kepentingan sumber alam kepada manusia
(b) Konsep daya tampung sumber alam
(c) Keseimbangan ekosistem
(a) Menjelaskan kesan pertumbuhan dan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar di sesebuah kawasan
(b) Menjelaskan sebab berlakunya kemusnahan alam sekitar di kawasan tumpuan penduduk
(c) Merumuskan pelbagai langkah mengurangkan kesan kemusnahan alam sekitar
(i) Perundangan
(ii) Bukan perundangan
Manusia memerlukan sumber alam untuk kehidupan dan kemajuan sosioekonomi
Penerokaan sumber bagi memenuhi keperluan kehidupan dan pembangunan berterusan
Mengekalkan keseimbangan ekosistem bagi menjamin daya tampung sumber yang berterusan
Merujuk kepada kawasan yang padat dengan penduduk
Antara faktor yang berkaitan termasuklah kurangnya kesedaran, pengawasan, dan pengurusan
1.6 Kajian Kes
(6 waktu)
(a) Mengira dan mempersembahkan data penduduk kawasan kajian dalam bentuk jadual, rajah (graf garis, piramid), dan peta
(i) Pertumbuhan penduduk
• Kadar kelahiran
• Kadar kematian
• Kadar migrasi bersih
• Kadar pertumbuhan penduduk
(ii) Kepadatan
(iii) Komposisi
Menggunakan data yang diperoleh daripada sumber sekunder
Kawasan kajian boleh dipilih berdasarkan mukim, daerah/ bahagian, bandar/pekan, dan rancangan pembangunan tanah
24
Tajuk
Huraian
Catatan
2. Pembangunan ekonomi dan Impak alam sekitar
(50 Waktu)
2.1 Sektor-sektor ekonomi
(30 waktu)
(iv) Taburan (bandar dan luar bandar)
(v) Struktur umur dan jantina
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Mengenal pasti sektor ekonomi
(i) Primer
• Pertanian
• Perikanan
• Perhutanan
• Perlombongan
(ii) Sekunder
• Pemprosesan
• Pembuatan
• Pembinaan
(iii) Tertier
• Pelancongan
• Pengangkutan
• Perdagangan dan perniagaan
• Perkhidmatan awam dan swasta
• Utiliti (elektrik, air, dan gas)
• Teknologi maklumat dan komunikasi
• Penyelidikan dan pembangunan
(b) Menghuraikan ciri utama setiap sektor ekonomi negara Malaysia
(i) Taburan
(ii) Skala
(iii) Orientasi pengeluaran
(iv) Penggunaan modal
(v) Buruh
(vi) Teknologi
(c) Membincangkan kepentingan setiap sektor kepada ekonomi negara daripada segi
(i) Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK)
(ii) Pekerjaan
25
Tajuk
Huraian
Catatan
2.1.1 Kemahiran amali
2.2 Proses pembangunan ekonomi
(6 waktu)
2.3 Impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar
(14 waktu)
(iii) Kesan pengganda
(d) Menjelaskan perkembangan semasa sektor ekonomi
(i) Primer
(ii) Sekunder
(iii) Tertier
(e) Menjelaskan perkembangan bioteknologi dalam bidang
(i) Pertanian
(ii) Pembuatan
(a) Mempersembahkan data ekonomi dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Mentakrifkan maksud pembangunan
(b) Mengenal pasti penunjuk pembangunan
(i) KDNK per kapita
(ii) Peratus tenaga kerja dalam sektor ekonomi
(iii) Ciri demografi
(iv) Kemudahan asas
(v) Pemilikan barangan
(c) Menjelaskan tahap pembangunan
(i) Antara kawasan dalam negara Malaysia
(ii) Antara negara di Asia Tenggara
(a) Menjelaskan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar daripada segi
(i) Kemerosotan dan kepupusan sumber
• Perhutanan
• Perikanan
• Perlombongan
Kesan pengganda khusus kepada pertanian, pembuatan, dan pelancongan
Perkembangan semasa sektor ekonomi meliputi kemajuan, isu, masalah dan cabaran
Bioteknologi bermaksud penggunaan teknologi dalam perkembangan pertanian dan pembuatan seperti pembiakbakaan tisu, pengubahsuaian genetik, teknologi transgenik, dan teknologi nano
Skala negara Malaysia
Tumpuan kepada isu ketakseimbangan pembangunan antara wilayah dan negara
Tumpuan kepada negara Malaysia
26
Tajuk
Huraian
Catatan
2.4 Kajian luar pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar
(ii) Pencemaran alam sekitar
• Pencemaran udara
• Pencemaran air
• Pencemaran tanih
• Pencemaran bau
• Pencemaran bunyi
• Pencemaran sampah sarap
• Pencemaran sisa toksik dan berbahaya
(iii) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Peningkatan suhu setempat
• Hakisan, tanah runtuh, dan tanah tandus
• Banjir dan kemarau
• Ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemusnahan habitat, dan rantaian makanan
(b) Merumuskan langkah mengurangkan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar
(i) Perundangan
(ii) Bukan perundangan
(a) Kajian luar berkaitan dengan pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar dilakukan terhadap salah satu aktiviti ekonomi berikut
(i) Pertanian
(ii) Penternakan
(iii) Perikanan
(iv) Pembalakan
(v) Perlombongan atau kuari
(vi) Perindustrian
(vii) Pengangkutan
(viii) Pelancongan
(ix) Perniagaan
Lihat panduan kajian luar
27
Tajuk
Huraian
Catatan
3. Transformasi desa dan Pembandaran
(30 Waktu)
3.1 Transformasi desa
(10 waktu)
3.2 Bandar dan
pembandaran
(20 waktu)
3.2.1 Pengertian bandar dan pembandaran
(b) Tumpuan kajian bagi setiap aktiviti ekonomi di atas meliputi perkara berikut
(i) Ciri aktiviti ekonomi dalam kawasan yang dipilih
(ii) Faktor mempengaruhi letakan dan perkembangan
(iii) Kepentingan aktiviti tersebut kepada penduduk dan ekonomi setempat
(iv) Impak alam sekitar yang ditimbulkan oleh aktiviti ekonomi yang dikaji
(v) Langkah pengurusan alam sekitar
(a) Mentakrifkan konsep transformasi desa
(b) Membincangkan dasar dan strategi pembangunan desa
(i) pembangunan insitu
(ii) pembangunan pertanian bersepadu (IADP)
(iii) pembangunan wilayah
(iv) perindustrian desa
(c) Menjelaskan proses perubahan desa melalui
(i) Saling kebergantungan desa-bandar
(ii) Pembandaran desa
(iii) Perancangan desa (pusat pertumbuhan)
(iv) Pemodenan sosioekonomi desa
(a) Mentakrifkan maksud bandar dan proses pembandaran
(b) Mengenal pasti jenis bandar
(c) Menjelaskan pola dan faktor pembandaran
Transformasi desa merujuk kepada perubahan sosioekonomi desa
Jenis-jenis bandar seperti bandar raya global, metropolis, bandar primat, bandar kecil, dan sederhana
28
Tajuk
Huraian
Catatan
3.2.2 Peranan bandar
dalam pembangunan
3.2.3 Kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap penduduk dan alam sekitar
Membincangkan peranan bandar dalam pembangunan sesebuah negara
(a) Pemasaran
(b) Pekerjaan
(c) Pemodenan
(d) Kemudahan perkhidmatan
(e) Pembentukan golongan menengah
(f) Pembauran inovasi
(a) Menjelaskan kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap penduduk dan ekonomi
(i) Kepadatan penduduk
(ii) Perubahan pekerjaan
(iii) Peningkatan taraf hidup
(iv) Perumahan
(v) Kemiskinan bandar
(vi) Migrasi desa-bandar
(vii) Kesesakan lalu lintas
(viii) Masalah sosial
Peranan bandar bergantung kepada jenis dan saiz bandar
(b) Menjelaskan kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap alam sekitar
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Peningkatan suhu setempat
• Hakisan, tanah runtuh dan tanah tandus
• Banjir dan banjir kilat
• Ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemusnahan habitat, dan rantaian makanan
29
Tajuk
Huraian
Catatan
3.2.4 Kemahiran amali
3.3 Kajian luar
transformasi desa
dan pembandaran
(ii) Pencemaran alam sekitar
• Pencemaran udara
• Pencemaran air
• Pencemaran tanih
• Pencemaran bau
• Pencemaran bunyi
• Pencemaran sampah sarap
• Pencemaran sisa toksik dan berbahaya
(a) Mempersembahkan data pembandaran dan transformasi desa dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(c) Mentafsirkan peta topografi daripada aspek landskap budaya
(i) Guna tanah
(ii) Pola petempatan
(iii) Pengangkutan
(iv) Kemudahan sosial
(a) Kajian luar boleh dijalankan di sebuah kawasan
(i) Bandar meliputi perkara berikut
• Kepelbagaian fungsi bandar
− Perkhidmatan
− Perniagaan
− Perindustrian
• Kawasan pengaruh bandar
• Perkembangan bandar
− Guna tanah
− Prasarana
− Kemudahan sosial
ATAU
(ii) Luar bandar meliputi perkara berikut
• Aktiviti ekonomi desa
Skala tempatan dan negara Malaysia
30
Tajuk
Huraian
Catatan
4. Globalisasi ekonomi dan kerjasama serantau
(30 waktu)
4.1 Globalisasi ekonomi
(6 waktu)
• Interaksi desa bandar
− Pemasaran
− Penggunaan perkhidmatan
− Pengangkutan
• Pemodenan desa
− Guna tanah
− Prasarana
− Kemudahan sosial
(a) Menyatakan maksud globalisasi ekonomi
(b) Menghuraikan aspek saling kebergantungan antara kawasan
(i) Pelaburan
(ii) Teknologi
(iii) Pengeluaran
(iv) Pasaran
(v) Bekalan buruh
(c) Menjelaskan sebab perlunya kerjasama antara kawasan
(i) Kecekapan ekonomi
(ii) Daya saing
(iii) Pengkhususan
(iv) Penyertaan dalam ekonomi dunia
(d) Membincangkan kesan globalisasi ekonomi terhadap sesebuah negara
Kesan positif
(i) Perdagangan bebas
(ii) Peluasan pasaran
(iii) Pemindahan teknologi
(iv) Aliran buruh
(v) Menggalakkan persaingan
(vi) Peningkatan kualiti produk
Globalisasi ekonomi
bermaksud saling kebergantungan antara
negara pada bahan, modal, buruh, pasaran, dan teknologi dalam proses pengeluaran
Saling kebergantungan antara kawasan merujuk kepada hubungan antara negara/kawasan untuk keperluan ekonomi
31
Tajuk
Huraian
Catatan
4.2 Kerjasama serantau
(14 waktu)
4.2.1 Konsep kerjasama
serantau
4.2.2 Kepentingan dan
masalah
Kesan negatif
(i) Penguasaan ekonomi negara oleh syarikat multinasional (MNC)
(ii) Ancaman kepada barangan, perkhidmatan, dan budaya tempatan
(iii) Ancaman kepada pengusaha kecil dan sederhana tempatan
(iv) Kesukaran untuk mengawal aliran modal asing
(v) Penghakisan kedaulatan negara
(a) Mengenal pasti pakatan ekonomi serantau
(i) Pertubuhan Negara- Negara Asia Tenggara (ASEAN)
(ii) Kawasan Perdagangan Bebas ASEAN (AFTA)
(iii) Kerjasama Ekonomi Asia Pasifik (APEC)
(iv) Kerjasama ekonomi antara negara-negara Asia Timur
(v) Kesatuan Eropah (EU)
(vi) Perjanjian Kawasan Perdagangan Bebas Amerika Utara (NAFTA)
(b) Menjelaskan konsep kerjasama dan persaingan antara kawasan
(a) Membincangkan kepentingan pakatan ekonomi serantau
(i) Mengurangkan kesan negatif globalisasi ekonomi dunia
(ii) Pasaran bersama
(iii) Meningkatkan daya saing serantau
(iv) Menjaga kepentingan bersama serantau
Tumpuan kepada ASEAN, APEC, dan kerjasama ekonomi antara negara Asia Timur
32
Tajuk
Huraian
Catatan
4.2.3 Kemahiran amali
(v) Keperluan guna tenaga buruh
(b) Membincangkan isu dan masalah dalam kerjasama ekonomi serantau
(i) Perbezaan ekonomi antara negara anggota
(ii) Konflik politik wilayah dalam negara anggota
(iii) Keupayaan melaksanakan projek kerjasama serantau
(iv) Persaingan antara kepentingan negara dengan kepentingan serantau
(v) Pencemaran rentas sempadan
(vi) Keselamatan serantau
(a) Mempersembahkan data ekonomi dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Data ekonomi termasuk perdagangan, pelaburan, buruh, dan teknologi
4.3 Pertumbuhan Segitiga
(6 waktu)
(a) Mentakrifkan konsep pertumbuhan segitiga
(b) Mengenal pasti kawasan pertumbuhan segitiga di dalam ASEAN
(i) Pertumbuhan Segitiga Indonesia–Malaysia– Singapura (IMS–GT)
(ii) Pertumbuhan Segitiga Indonesia–Malaysia– Thailand (IMT–GT)
(iii) Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei Darussalam– Indonesia–Malaysia– Filipina (BIMP– EAGA)
Pertumbuhan segitiga merujuk kepada kerjasama memajukan subwilayah yang berjiran di dalam ASEAN
Fokus kerjasama:
IMS–GT – perindustrian
IMT–GT – sumber pertanian dan pelancongan
BIMP–EAGA – pelbagai aktiviti ekonomi
33
Tajuk
Huraian
Catatan
4.4 Hubungan Malaysia dengan negara luar
(4 waktu)
(c) Membincangkan peranan pertumbuhan segitiga dalam memajukan wilayah
(i) Perdagangan
(ii) Pelaburan
(iii) Pengaliran buruh
(iv) Penggunaan sumber
(v) Pengangkutan dan perhubungan
(vi) Teknologi
(a) Menyatakan dasar luar negara Malaysia
(b) Menghuraikan peranan negara Malaysia dalam pakatan kerjasama serantau
(c) Menjelaskan kepentingan kerjasama serantau dalam melindungi alam sekitar
Teras dasar luar negara Malaysia − Aman, Bebas, dan Berkecuali
Prinsip memakmurkan jiran menjadi fokus utama kerjasama serantau
Mengatasi masalah pencemaran rentas sempadan
5. Impak alam sekitar dan pengurusannya
(20 Waktu)
5.1 Impak aktiviti manusia terhadap alam sekitar
(8 waktu)
(a) Mengenal pasti impak aktiviti manusia terhadap alam sekitar fizikal
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
(ii) Kemerosotan dan kepupusan sumber
(b) Menghuraikan impak aktiviti manusia terhadap persekitaran fizikal
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Hakisan
• Tanah runtuh dan kegagalan cerun
• Banjir
• Kemarau
• Tanah tandus
• Pemanasan setempat dan global
Tumpuan kepada negara Malaysia
34
Tajuk
Huraian
Catatan
5.2 Impak sosial
(2 waktu)
• Pencemaran
− Air
− Tanih
− Udara
− Bunyi dan bau
− Sampah sarap
− Sisa toksik dan berbahaya
(ii) Kemerosotan dan kepupusan sumber
• Ancaman kepupusan sumber
• kepelbagaian biologi
• Kehabisan sumber
(c) Menjelaskan aktiviti manusia yang menjejaskan alam sekitar
(i) Perhutanan
(ii) Perindustrian
(iii) Pengangkutan dan perhubungan
(iv) Pertanian dan penternakan
(v) Perikanan dan akuakultur
(vi) Pembinaan (petempatan dan infrastruktur)
(vii) Perlombongan dan kuari
(viii) Pelancongan dan rekreasi
Membincangkan impak alam sekitar terhadap kehidupan manusia
(a) Kesihatan
(b) Keselamatan
(c) Kerosakan dan kemusnahan harta benda
(d) Aktiviti ekonomi
(e) Aktiviti sosial
Tumpuan kepada negara Malaysia
5.3 Pengurusan alam sekitar
(10 waktu)
5.3.1 Pemeliharaan dan pemuliharaan
(a) Membezakan konsep pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar
35
Tajuk
Huraian
Catatan
5.3.2 Pembangunan berterusan (lestari)
(b) Membincangkan langkah pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar
(i) Langkah perundangan
(ii) Langkah bukan perundangan
(a) Mentakrifkan konsep pembangunan berterusan (lestari)
(b) Menghuraikan lapan prinsip pembangunan berterusan (lestari)
(i) Menjana atau menggalakkan semula pertumbuhan ekonomi
(ii) Mengubah kualiti pertumbuhan ekonomi bagi menjamin kesejahteraan hidup
(iii) Memulihara dan mempertingkatkan asas sumber
(iv) Memastikan aras penduduk yang boleh ditampung
(v) Mengorientasikan semula teknologi dan kaedah pengurusan risiko
(vi) Mengintegrasikan alam sekitar dan ekonomi dalam membuat keputusan
(vii) Memperbaharui hubungan ekonomi antarabangsa
(viii) Memperkukuhkan kerjasama antarabangsa
(c) Menghuraikan pelbagai bentuk kerjasama antarabangsa dalam konteks pembangunan berterusan (lestari)
(i) Persidangan Stockholm
(ii) Persidangan Rio
Pembangunan berterusan (lestari) bermaksud pembangunan yang memenuhi keperluan generasi masa kini tanpa menjejaskan kepentingan generasi akan datang
Tumpuan Persidangan:
Stockholm − persekitaran manusia
Rio − persekitaran dan pembangunan
Johannesburg – pembangunan berterusan
Protokol Montreal − CFC dan lapisan ozon 36
Tajuk
Huraian
Catatan
(iii) Persidangan Johannesburg
(iv) Protokol Montreal
(v) Protokol Kyoto
(vi) Deklarasi Langkawi
(d) Membincangkan kepentingan kerjasama antarabangsa
(i) Masalah kemerosotan kualiti alam sekitar telah menjadi masalah global
(ii) Penjagaan alam sekitar secara global
(iii) Meningkatkan kesedaran tentang pentingnya pembangunan berterusan (lestari)
Protokol Kyoto − gas rumah hijau (terutamanya karbon dioksida)
Deklarasi Langkawi − pengurusan alam sekitar di kalangan negara-negara Komanwel
37
Bentuk Peperiksaan
Peperiksaan bagi mata pelajaran ini terdiri daripada dua kertas, iaitu Geografi Kertas 1 (Alam Sekitar Fizikal) dan Geografi Kertas 2 (Alam Sekitar Manusia). Soalan yang dikemukakan merangkumi semua tajuk dalam sukatan pelajaran. Soalan akan menguji kefahaman calon tentang tajuk yang dihuraikan dalam sukatan pelajaran, dan juga konsep dan kemahiran yang perlu dalam kajian geografi. Soalan boleh juga menguji pengalaman kajian luar, kajian dan tafsiran peta topografi, pelbagai data geografi, gambar rajah, dan peta yang berkaitan dengan tajuk yang terdapat dalam Sukatan Pelajaran Geografi
Jenis soalan, bilangan soalan, masa peperiksaan, markah, dan wajaran adalah seperti yang berikut:
Kertas
Perkara
Geografi Kertas 1
Geografi Kertas 2
Jenis soalan
Esei
Esei
Bilangan soalan yang dikemukakan
8 soalan
8 soalan
Bilangan soalan yang wajib dijawab
4 soalan
4 soalan
Masa peperiksaan
3 jam
3 jam
Markah
100
100
Wajaran
50%
50%
38
Panduan Kajian Luar
1 Pendahuluan
Kajian luar merupakan salah satu komponen penting dalam disiplin geografi. Teori yang dipelajari di dalam bilik darjah dimantapkan lagi melalui kerja praktikal di lapangan yang akan meningkatkan lagi pemahaman pelajar tentang aspek alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang saling berkaitan. Para pelajar akan dibawa ke lapangan untuk menjalankan kajian luar.
Pemilihan lokasi kajian luar hendaklah mengambil kira jarak dari sekolah kerana ini akan melibatkan kos pengangkutan dan masa perjalanan. Sebaik-baiknya perjalanan pergi dan balik dari lokasi itu tidak memakan masa lebih daripada 2 jam. Dengan itu, pelajar akan mempunyai masa sekurang-kurangnya 6 jam berada di lapangan untuk melakukan kajian luar.
Semasa melaksanakan kajian luar, pelajar seharusnya dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil untuk memudahkan mereka menjalankan kajian, dan memudahkan guru mengawasi dan menjaga keselamatan mereka. Kajian luar ini mengandungi dua bahagian, iaitu Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia yang boleh dijalankan serentak.
2 Objektif
Objektif kajian luar adalah untuk membolehkan pelajar
(a) membuat perbandingan antara teori yang diajarkan di bilik darjah dengan realiti di alam nyata melalui pemerhatian dan kerja praktikal di lapangan,
(b) mendapat pengalaman dan kemahiran untuk mengumpulkan maklumat sekunder daripada pelbagai sumber,
(c) mendapat kemahiran untuk memperoleh data dan maklumat melalui pemerhatian, pencerapan, pengukuran, soal selidik, dan temu bual di lapangan,
(d) mendapat kemahiran untuk menganalisis data dan maklumat yang diperoleh di lapangan, dan menggambarkannya dalam bentuk jadual dan gambar rajah (graf, carta, dan peta),
(e) mendapat kemahiran berkomunikasi, bekerjasama, mengurus, dan mengelola tugasan berkumpulan,
(f) mentafsirkan, mensintesiskan, dan merumuskan data dalam satu bentuk penulisan yang berformat dan teratur.
3 Kajian luar Alam Sekitar Fizikal
Pemilihan tajuk kajian luar bergantung pada kesesuaiannya dengan tempat yang dipilih dan jumlah masa yang diperuntukkan bagi setiap bahagian dalam sukatan pelajaran.
Kajian luar Alam Sekitar Fizikal hendaklah berdasarkan satu daripada empat sistem, iaitu sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi, dan sistem ekologi.
39
3.1 (a) Kajian luar sistem geomorfologi boleh dilakukan di salah satu kawasan berikut:
(i) Lembah sungai
(ii) Cerun
(iii) Pinggir pantai
(iv) Tanah tinggi
(v) Tanah pamah
(b) Tumpuan kajian bagi setiap sistem geomorfologi yang dipilih adalah:
(i) Proses geomorfologi
(ii) Faktor yang mempengaruhi
(iii) Kepentingan kepada pembentukan bentuk muka bumi
(iv) Impak terhadap alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
(v) Cadangan mengurangkan impak tersebut
3.2 (a) Kajian luar berkaitan sistem atmosfera boleh dilakukan di stesen kaji cuaca atau kaji iklim.
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada aktiviti mencerap, merekodkan, dan menganalisis unsur cuaca dan menjelaskan faktor yang mempengaruhinya. Unsur cuaca yang dikaji:
(i) Suhu
(ii) Hujan
(iii) Angin
(iv) Kelembapan bandingan
(v) Litupan awan
(vi) Tekanan udara
3.3 (a) Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut:
(i) Luar bandar
(ii) Bandar
(iii) Perumahan
(iv) Perindustrian
(v) Pertanian
(vi) Bencana
• Banjir
• Kemarau
• Pencemaran air
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada:
(i) Aspek permintaan dan bekalan air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (i) hingga (v))
(ii) Kejadian banjir, kemarau, dan pencemaran air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (vi)).
40
3.4 (a) Kajian luar berkaitan sistem ekologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut:
(i) Hutan
(ii) Tasik
(iii) Sungai
(iv) Pinggir pantai
(v) Paya
(vi) Belukar
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada:
(i) Komponen asas ekosistem
(ii) Gangguan terhadap keseimbangan ekosistem
(iii) Pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
4 Kajian luar Alam Sekitar Manusia
Kajian luar alam sekitar manusia dikhususkan kepada dua tema utama sahaja iaitu,
(a) Pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar tempatan
(b) Transformasi desa dan pembandaran.
Pemilihan kedua-dua tema ini dibuat setelah mengambil kira masa, kos, logistik, dan kesesuaian tema dengan keupayaan dan keperluan pelajar tingkatan enam.
4.1 (a) Kajian luar berkaitan dengan pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar dilakukan terhadap salah satu aktiviti ekonomi berikut:
(i) Pertanian
(ii) Penternakan
(iii) Perikanan
(iv) Pembalakan
(v) Perlombongan
(vi) Perindustrian
(vii) Pengangkutan
(viii) Pelancongan
(ix) Perniagaan
(b) Tumpuan kajian bagi setiap aktiviti ekonomi di atas meliputi perkara berikut:
(i) Ciri aktiviti ekonomi dalam kawasan yang dipilih
(ii) Faktor mempengaruhi letakan dan perkembangan
(iii) Kepentingan aktiviti tersebut kepada penduduk dan ekonomi setempat
(iv) Impak alam sekitar yang ditimbulkan oleh aktiviti ekonomi yang dikaji
(v) Langkah pengurusan alam sekitar
41
4.2 Kajian luar berkaitan dengan transformasi desa dan pembandaran boleh dijalankan terhadap
(a) Sebuah kawasan luar bandar yang meliputi perkara berikut
(i) Kepelbagaian aktiviti ekonomi desa yang dipilih,
(ii) Interaksi desa bandar (pemasaran, penggunaan perkhidmatan, dan pengangkutan)
(iii) Pemodenan desa (perubahan guna tanah, prasarana, dan kemudahan sosial)
(iv) Impak transformasi desa terhadap alam sekitar fizikal
ATAU
(b) Sebuah bandar kecil (anggaran saiz penduduk 10 000 orang) atau pekan yang meliputi perkara berikut.
(i) Kepelbagaian fungsi bandar (perkhidmatan, perniagaan, dan perindustrian)
(ii) Kawasan pengaruh bandar
(iii) Perkembangan bandar (penduduk, guna tanah, prasarana, dan kemudahan sosial)
(iv) Impak pembandaran terhadap alam sekitar fizikal
5 Pemilihan lokasi kajian
Kawasan yang hendak dikaji mestilah sesuai dengan tajuk yang dipilih. Pada amnya pemilihan kawasan kajian mestilah memenuhi syarat berikut
5.1 Alam Sekitar Fizikal
(a) Kawasan kajian luar boleh dipilih berdasarkan bentuk muka bumi, fenomena fizikal, unsur dan proses fizikal yang berlaku.
(b) Kawasan kajian luar hendaklah berskala mikro seperti sebuah lembah sungai, sebuah cerun, pantai, hutan, dan stesen kaji cuaca atau kaji iklim.
5.2 Alam Sekitar Manusia
(a) Berskala mikro – seperti di sebuah kampung, sebuah estet, sebuah rancangan FELDA, sebuah kawasan pertanian,perikanan, perindustrian, sebuah pekan atau sebuah bandar kecil. Paling luas kawasan kajian yang boleh diterima ialah di sebuah daerah kecil.
(b) Bersifat spesifik dan in-situ – khusus di kawasan yang dikaji sahaja. Bagi setiap satu tajuk yang dipilih, lokasi kajian luar memadai dengan hanya sebuah kawasan sahaja.
6 Peralatan dan kegunaannya
(a) Kajian luar bagi bahagian Alam Sekitar Fizikal boleh menggunakan peralatan berikut
(i) Alat aras Abney atau klinometer Suunto – digunakan untuk merekodkan ketinggian sesuatu poin yang diukur
(ii) Pancang jajar – digunakan untuk menjajarkan sesuatu pengukur linear semasa mengukur profil, dan sekiranya yang diukur ialah profil pantai, pancang jajar ini boleh juga digunakan untuk mengukur ketinggian ombak serta tempohnya
(iii) Pita ukur – digunakan untuk kerja-kerja pengukuran jarak
(iv) Kompas prismatik – digunakan untuk menentukan orientasi profil yang diukur
42
(v) Alat GPS (Global Positioning System) – digunakan untuk menentukan letakan, ketinggian, dan arah
(vi) Higrometer putar dan air suling – digunakan untuk merekodkan suhu kering dan suhu basah, dan mengira kelembapan bandingan
(vii) Termometer Sixes, tolok hujan, anemometer, alat pelindung Stevenson, dan barometer – digunakan untuk mengukur unsur cuaca
(viii) Peta topografi – digunakan untuk menentukan lokasi dan membuat peta lakar sesuatu kawasan kajian
(ix) Alat tulis – digunakan untuk merekodkan setiap pencerapan atau pengukuran di lapangan
(x) Kamera – digunakan untuk merakamkan gambar sebagai bukti tempat itu dan bahan sokongan kajian.
(b) Kajian luar bagi bahagian Alam Sekitar Manusia boleh menggunakan peralatan berikut
(i) Kompas prismatik – digunakan untuk menentukan kedudukan dan arah kawasan/point yang dikaji.
(ii) Peta kawasan – digunakan untuk menentukan lokasi dan membuat peta lakar sesuatu kawasan kajian.
(iii) Kamera – digunakan untuk merakamkan gambar sebagai bukti tempat itu dan bahan sokongan kajian.
(iv) Borang soal-selidik yang telah disediakan sebelum ke lokasi kajian.
(v) Alat GPS (Global Positioning System) – digunakan untuk menentukan letakan, ketinggian, dan arah
(vi) Alat perakam suara
(vii) Alat tulis – digunakan untuk merekodkan setiap pemerhatian, soal selidik, temu bual atau pengukuran yang dibuat di lapangan.
7 Kaedah kajian
Maklumat boleh diperoleh daripada dua sumber, iaitu sumber sekunder dan sumber primer. Sumber data sekunder terdiri daripada laporan seperti laporan dari Jabatan Perangkaan Malaysia, Jabatan Meteorologi, Jabatan Alam Sekitar, dan agensi awam lain dan swasta. Data primer diperoleh di lapangan melalui kaedah pemerhatian, pencerapan, pengukuran, senarai semak, temu bual dan kaji selidik.
8 Langkah menjalankan kajian luar
(a) Sebelum ke lapangan guru membuat persiapan awal seperti:
(i) Menentukan sistem atau tema kajian, memilih lokasi kajian dan melakukan tinjauan awal
(ii) Pemilihan tajuk mengikut kumpulan pelajar. Setiap kumpulan diberi tajuk yang berlainan supaya semua tajuk dapat dikaji secara kajian luar.
(iii) Pengurusan surat menyurat seperti surat kebenaran penjaga, surat kebenaran dari sekolah/Pejabat Pelajaran Daerah (PPD)/Jabatan Pelajaran Negeri (JPN).
(iv) Menghubungi agensi-agensi yang hendak dikunjungi.
(v) Penyediaan pengangkutan dan guru pengiring,
43
(vi) Persediaan peralatan dan instrumen yang diperlukan termasuklah borang soal selidik.
(vii) Taklimat kepada pelajar yang meliputi; tugasan kumpulan, aspek kajian, jumlah responden yang ingin ditemu bual/soal selidik, taklimat kawalan keselamatan dan lain-lain yang bersesuaian,
(b) Semasa di lapangan
(i) Pelajar menjalankan pemerhatian, pencerapan, dan pengukuran terhadap perkara berikut:
• Ciri alam sekitar fizikal dan ciri alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian.
• Punca yang menyebabkan impak alam sekitar sama ada proses fizikal atau aktiviti manusia atau kedua-duanya.
• Impak alam sekitar yang dikaji terhadap parameter alam sekitar fizikal dan kehidupan manusia.
• Langkah yang telah diambil untuk mengurangkan impak alam sekitar.
• Faktor yang mempengaruhi proses fizikal dan aktiviti manusia.
• Kepentingan bentuk muka bumi, fenomena cuaca, dan aktiviti manusia
(c) Sekembali dari lapangan
(i) Menyusun dapatan (data dan maklumat) yang diperoleh mengikut keutamaan atau mengikut item yang telah dipecahkan daripada sesuatu tajuk.
(ii) Memproses maklumat iaitu mentafsir, menganalisis, dan membuat hubung kait antara dapatan yang diperoleh.
(iii) Mempersembahkan maklumat dan data dalam bentuk jadual, graf, carta, dan rajah bagi mana item yang relevan dan sesuai.
(iv) Membincangkan dapatan/hasil kajian iaitu menghubungkaitkan dapatan yang diperoleh dengan teori yang telah dipelajari dalam bilik darjah.
(v) Merumuskan dan mempersembahkan hasil kajian. Setiap kumpulan mestilah membentangkan hasil kajian masing-masing.
9 Penyediaan laporan kajian luar
Kajian lapangan dilakukan secara berkumpulan tetapi laporannya mesti disediakan secara individu. Oleh itu satu laporan kajian luar yang lengkap perlu dibuat setelah kembali daripada kerja di lapangan. Laporan itu hendaklah mengandungi perkara-perkara yang berikut.
(a) Pengenalan – tajuk kajian iaitu penyataan tentang apa yang dikaji.
(b) Tujuan kajian – penyataan tentang objektif kajian dilakukan berkaitan dengan tajuk kajian yang telah dipilih.
(c) Lokasi kajian – huraian ringkas tentang ciri alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian dijalankan.
(d) Kaedah kajian – huraian tentang cara kajian dilakukan: pengukuran, pencerapan, soal selidik, temu bual, dan pemerhatian
44
(e) Hasil kajian dan perbincangan – huraian tentang dapatan kajian yang telah dianalisis; merangkumi punca, proses, dan impak serta membanding, membezakan dan menilai saling interaksi aspek-aspek fizikal dengan aktiviti manusia atau sebaliknya. Data tentang hasil kajian boleh dipersembahkan dalam bentuk jadual, rajah, graf dan peta.
(f) Penutup – rumusan kajian.
Kandungan laporan kajian luar adalah asas untuk dijadikan bahan jawapan dalam peperiksaan.
45
Senarai Rujukan
Bahagian A: Alam Sekitar Fizikal
1. Barry, R.G. & Chorley, R.J. (1995). Atmosphere, Weather and Climate. Edisi Keenam. London: Routledge
2. Chan Ngai Weng, (1995). Asas Kaji Iklim. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
3. Chorley, R.J. & Kennedy, B.A. (1971). Physical Geography: A System Approach. London: Prentice-Hall International Inc.
4. Christopherson, R.W. (1997). Geosystems. An Introduction to Physical Geography. New Jersey: Prentice Hall
5. Coch, N.K. (1995). Geoghazards: Natural and Human. Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice Hall
6. Goulie, A.S. (1992). Environmental change. Oxford: Oxford University Press.
7. Goulie, A.S. (1993). The nature of the environment. 3rd. Edition. Oxford: Blackwell Publichers.
8. Harvey, L.D. (2000). Climate and Global Environmental Change. London: Prentice Hall
9. Jamaluddin Md. Jahi. (1989). Penghantar Geomorfologi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
10. Jamaluddin Md. Jahi. (1996). Impak Pembangunan Terhadap Alam Sekitar. Bangi: Penerbit Univrsiti Kebangsaan Malaysia.
11. Jamaluddin Md. Jahi. (1999). Striking a balance between environment and development: is Malaysia prepared to manage the environment to face challenges in the next millennium. Bangi: Centre for Graduate Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia.
12. Jamaluddin Md. Jahi (ed.). (2000). Pengurusan Persekitaran di Malaysia: Isu dan Cabaran. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
13. Jamaluddin Md. Jahi. (2001). Pengurusan Alam Sekitar di Malaysia: Dari Stockholm ke Rio de Jeneiro dan seterusnya. Syarahan Perdana Jawatan Profesor, Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
14. Jamaluddin Md. Jahi & Ismail Ahmad. (1988). Pengantar Geografi Fizikal. Kuala Lumpur: Tropical Press.
15. Jamaluddin Md. Jahi, Mohd Jailani Mohd Nor, Kadir Arifin & Muhammad Rizal Razman (eds.). (2002). Isu-isu Persekitaran Semasa di Malaysia. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
16. Jamaluddin Md. Jahi, Mohd Jailani Mohd Nor, Kadir Arifin & Azahan Awang (Eds.). (2004). Alam Sekitar dan Kesejahteraan Masyarakat Malaysia. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
17. Jarvis, P.J. (2000). Ecological Principles and Environmental Issues. London: Prentice Hall
18. Lutgens, F.K. & Tarbuck, E. J. (1998). The Atmosphere. Edisi ke-7. New Jersey: Prentice Hall
46
19. McKnight, T. L. (1996). Physical Geography. A Landscape Appreciation. Edisi ke-5. New Jersey: Prentice Hall
20. Mohd Noor Ramlan. (1999). Ekologi Asas dan Alam Semula Jadi Terpilih. Shah Alam: BIROTEKS, Universiti Teknologi MARA
21. Moran, J.M. & Morgan, M.D. (1997). Meteorology: The Atmosphere and the Science of Weather. Edisi ke lima. New York: Prentice Hall.
22. Odum, E.P. (1971). Fundamentals of ecology. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
23. Park. C. (1997). The Environment: Principles and applications. London: Routledge.
24. Plant, P. (1996). Contemporary Issues in Geography. New South Wales: Science Press
25. Shaharuddin Ahmad. (2001). Pengantar Sains Atmosfera. Bangi: Penerbit UKM
26. Shaharuddin Ahmad. (2005). Meteorologi. Bangi: Penerbit UKM (Dalam percetakan)
27. Smith, E. (2004). Environmental Science: A Study of Interrelationship. Edisi ke-9. New York: McGraw-Hill
28. Turk. A., Turk, J., Wittes J.T. & Wittes, R.E. (1978). Environmental Science. 2nd. edition. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
29. WCED. (1987). Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
Bahagian B: Alam Sekitar Manusia
1. Abdul Samad Hadi. (1989). Mobiliti Penduduk, Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
2. Anuar Ali & Raja Rasiah. (1996). Perindustrian dan Pembangunan Ekonomi di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
3. Barclay, G.W. (1987). Teknik Menganalisis Penduduk. (Terjemahan) Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
4. Chan Ngai Weng et al. (1993). Pengantar Geografi, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
5. David D.Kemp. (1994). Global Environmental Issues. New York: Routledge.
6. Fellmann J.D.Getis D & Getis. (J 2002). Human Geography: Landscape of Human Activities. New York: Mc Graw Hill.
7. Hassan Naziri Khalid, Abibullah Samsudin dan Morshidi Sirat. (1997). Penubuhan dan Perkembangan Semasa ASEAN: Perspektif Geografi, Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.
8. Hill.R. (2002). Southeast ASIA: People, Land and Ecmomy. Crows Most NSW: Allen and Unwin
9. Jamaluddin Md.Jahi. (1996). Impak Pembangunan Terhadap Alam Sekitar, Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
47
10. Katiman Rostam. (1988). Pengantar Geografi Bandar. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
11. Katiman Rostam dan Tengku Anuar. (1990). Geografi Kemanusiaan. Kuala Lumpur: Nurin Enterprise.
12. Katiman Rostam. (2000). Dasar dan Strategi Petempatan dalam Pembangunan. Bangi: Penerbit UKM
13. Katiman Rostam. (2001). Dasar dan Strategi Petempatan dalam Pembangunan Negara. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
14. Katiman Rostam. (2002). Prinsip Asas Persekitaran Manusia. Penerbit UKM Bangi.
15. Katiman Rostam & Asmah Ahmad. (2005). Penilaian dan Pengurusan Sumber Alam. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
16. Kent, W.A. and M.G. Bradford. (1981). (terjemahan). Geografi Manusia: Teori dan Penggunaannya. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti.
17. Malaysia. (1991). Rancangan Malaysia Keenam 1991-1995. Kuala Lumpur: Jabatan Percetakan Negara.
18. Malaysia. (1996). Rancangan Malaysia Ketujuh 1996-2000. Kuala Lumpur: Percetakan Nasional Malaysia Berhad.
19. Malaysia. (2001). Rancangan Malaysia Kelapan 2001-2005. Kuala Lumpur: Percetakan Nasional Malaysia Berhad.
20. M.J. de Bhj and A.B.Murphy. (2003). Human Geography: Culture, Society, and Space. New York: John Wiley
21. Sham Sani dan Abdul Samad Hadi. (1990). Pembangunan dan Alam Sekitar di Malaysia: Isu dan Pengurusannya, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
22. Solehah Abdul Hamid. (1997). Pembangunan Ekonomi ASEAN. Sintok: UUM
23. Zuraina Majid. (1989). Ekologi Manusia. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn Bhd
48
SOALAN CONTOH
942/1 STPM
GEOGRAFI
KERTAS 1
(ALAM SEKITAR FIZIKAL)
(Tiga jam)
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
(MALAYSIAN EXAMINATION COUNCIL)
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(MALAYSIA HIGHER SCHOOL CERTIFICATE)
Arahan kepada calon:
Jawab empat soalan.
Markah kepujian akan diberikan kepada anda sekiranya anda menggunakan peta lakar dan gambar rajah yang sesuai.
Markah kepujian akan diberikan juga untuk contoh yang khusus dan teliti yang dikaji melalui kajian luar dan kajian tempatan yang dibuat sendiri.
Semua penghitungan hendaklah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Markah untuk tiap-tiap soalan diberikan dalam tanda kurung [ ].
Sekiranya bahan yang perlu diperiksa dibuat pada peta rangka dunia pada helaian halaman_ dan _, helaian itu hendaklah dipisahkan daripada kertas soalan dan diserahkan bersama dengan jawapan anda.
NOTA
Kertas graf akan dibekalkan sekiranya diminta.
_______________________________________________________________________________
Kertas soalan ini terdiri daripada halaman bercetak dan halaman kosong.
© Majlis Peperiksaan Malaysia
STPM 942/1 49
1 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan nebula? [5]
(b) Huraikan kesan putaran bumi pada paksinya. [8]
Rajah 1 menunjukkan pola taburan bahangan suria yang sampai di atas atmosfera bumi dalam masa setahun (dalam W/m2/hari)
Rajah 1
(c) Berdasarkan Rajah 1, jelaskan kesan perbezaan taburan bahangan suria yang diterima di permukaan bumi terhadap aktiviti pertanian. [12]
2 Satu kajian luar telah dijalankan di sebatang sungai.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan profil rentas sungai? [3]
(ii) Huraikan bagaimana profil rentas sungai dapat diukur. [3]
(b) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan profil panjang sungai? [3]
(ii) Huraikan bagaimana halaju arus sungai dapat diukur. [3]
(c) Huraikan faktor yang mempengaruhi halaju sungai tersebut. [5]
(d) Jelaskan kesan proses sungai terhadap aktiviti manusia di kawasan tersebut. [8]
50
3 “Satu kejadian gempa bumi berukuran 9.1 pada skala Ritcher telah dilaporkan berlaku di dasar laut kira-kira 290 km ke barat laut Padang, Sumatera Barat, Indonesia.”
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan gempa bumi? [5]
(b) Jelaskan bagaimana gempa bumi boleh berlaku. [10]
(c) Jelaskan bagaimana bencana gempa bumi boleh mengganggu kehidupan manusia. [10]
(ATAU)
“Bentuk muka bumi pemendapan seperti pantai, anak tanjung dan beting banyak terdapat di beberapa kawasan pinggir pantai di Malaysia.”
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan anak tanjung? [5]
(b) Jelaskan proses yang terlibat dalam pembentukan anak tanjung. [10]
(c) Jelaskan pengaruh anak tanjung dan beting muara terhadap aktiviti manusia di kawasan tersebut. [10]
4 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan proses adiabatik? [5]
(b) Jelaskan proses pemeluwapan sesuatu kompok udara yang bergerak naik ke atas. [10]
(c) Huraikan kesan pulau haba terhadap alam sekitar fizikal bandar. [10]
5 Jadual 1 menunjukkan anomali suhu permukaan bumi dari tahun 1860 hingga tahun 2000.
Jadual 1: Anomali suhu permukaan bumi 1860 – 2000
Tahun
1860
1870
1880
1890
1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
Suhu (°C)
-0.30
-0.20
-0.14
-0.28
-0.15
-0.35
-0.28
-0.11
0.08
-0.02
0.03
-0.03
0.18
0.30
0.34
(a) Dengan menggunakan kaedah graf garis, lukis arah aliran anomali suhu permukaan bumi tersebut. [10]
(b) Huraikan arah aliran anomali suhu permukaan bumi dari tahun 1860 hingga tahun 2000 yang telah anda lukis. [8]
(c) Huraikan kesan perubahan iklim dunia terhadap alam sekitar fizikal. [7]
6 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan proses sejatpeluhan? [5]
(b) Huraikan faktor yang mempengaruhi proses sejatpeluhan. [12]
(c) Jelaskan kesan imbangan air negatif terhadap aktiviti pertanian. [8]
7 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan konsep komuniti dan konsep populasi dalam sistem ekologi? [5]
(b) Huraikan pelbagai bentuk persaingan yang terdapat dalam sesuatu ekosistem. [10]
(c) Jelaskan bagaimana piramid ekologi diganggu oleh aktiviti manusia. [10]
8 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan saling kebergantungan sistem? [5]
(b) Jelaskan bagaimana perubahan suhu di atmosfera mempengaruhi sistem hidrologi. [10]
(c) Huraikan bagaimana sistem hidrologi yang terganggu mempengaruhi aktiviti manusia.
51
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: .................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
942/1 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
52
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
942/1 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
53
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
SOALAN CONTOH
942/2 STPM
GEOGRAFI
KERTAS 2
(ALAM SEKITAR MANUSIA)
(Tiga jam)
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
(MALAYSIAN EXAMINATION COUNCIL)
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(MALAYSIA HIGHER SCHOOL CERTIFICATE)
Arahan kepada calon:
Jawab empat soalan.
Markah kepujian akan diberikan kepada anda sekiranya anda menggunakan peta lakar dan gambar rajah yang sesuai.
Markah kepujian akan diberikan juga untuk contoh yang khusus dan teliti yang dikaji melalui kajian luar dan kajian tempatan yang dibuat sendiri.
Semua penghitungan hendaklah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Markah untuk tiap-tiap soalan diberikan dalam tanda kurung [ ].
Sekiranya bahan yang perlu diperiksa dibuat pada peta rangka dunia pada helaian halaman _ dan _, helaian itu hendaklah dipisahkan daripada kertas soalan dan diserahkan bersama dengan jawapan anda.
NOTA
Kertas graf akan dibekalkan sekiranya diminta.
_______________________________________________________________________________
Kertas soalan ini terdiri daripada halaman bercetak dan halaman kosong.
© Majlis Peperiksaan Malaysia
STPM 942/2 54
1 Jadual 1 menunjukkan struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000.
Jadual 1: Struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000
Kumpulan umur
Lelaki
(‘000 orang)
Perempuan
(‘000 orang)
0 – 9
20 662
21 942
10 – 19
16 298
18 514
20 – 29
10 554
10 568
30 – 39
6 520
8 062
40 – 49
3 672
3 910
50 – 59
1 622
1 864
60 – 69
1 040
1 350
70 dan lebih
276
472
(a) Berdasarkan Jadual 1, lukis gambar rajah piramid untuk menggambarkan struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000. [12]
(b) Berdasarkan gambar rajah yang telah anda lukis pada soalan (a).
(i) Huraikan bentuk piramid penduduk yang telah anda lukis itu. [3]
(ii) Jelaskan ciri demografi Bangladesh. [10]
2 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan migrasi dalaman? [4]
(b) Huraikan pelbagai jenis aliran migrasi dalaman yang berlaku di Malaysia. [9]
(c) Jelaskan kesan aliran migrasi desa–bandar terhadap kedua-dua kawasan yang terlibat. [12]
3 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan negara perindustrian baru (NIC)?. [5]
(b) Huraikan faktor yang mempengaruhi pembangunan kemajuan sektor perindustrian di Malaysia. [10]
(c) Jelaskan kesan perkembangan industri perkilangan terhadap alam sekitar fizikal di Malaysia. [10]
(ATAU)
Berdasarkan satu jenis sistem pertanian yang terdapat di Asia Tenggara,
(a) nyatakan ciri sistem pertanian tersebut, [5]
(b) jelaskan bagaimana aktiviti pertanian tersebut telah menjejaskan kualiti alam sekitar fizikal setempat, [10]
(c) jelaskan langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kemerosotan kualiti alam sekitar akibat aktiviti pertanian tersebut. [10]
55
4 Jadual 2 menunjukkan sumbangan sektor perkhidmatan kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan pekerjaan di Malaysia pada tahun 2001.
Jadual 2: Sumbangan sektor perkhidmatan kepada KDNK dan pekerjaan di Malaysia tahun 2001
Subsektor Perkhidmatan
KDNK (%)
Pekerjaan (%)
Elektrik, air dan gas
3.9
0.8
Pengangkutan dan telekomunikasi
8.3
5.1
Perniagaan borong, runcit, hotel dan restoran
14.8
15.4
Kewangan, insurans dan hartanah
12.9
5.7
Perkhidmatan kerajaan
7.2
10.6
Perkhidmatan lain
7.6
9.6
Jumlah
54.7
49.2
(a) Berdasarkan Jadual 2, lukis satu graf bar yang menunjukkan peratusan KDNK dan pekerjaan bagi setiap subsektor perkhidmatan di Malaysia pada tahun 2001. [10]
(b) Huraikan pola sumbangan subsektor perkhidmatan kepada KDNK dan pekerjaan. [5]
(c) Mengapakah subsektor perkhidmatan perniagaan borong, runcit, hotel dan restoran penting kepada ekonomi Malaysia? [10]
5 “Malaysia telah mengalami proses transformasi desa yang pesat sejak merdeka.”
(a) Berdasarkan penyataan ini, huraikan proses transformasi desa yang berlaku di Malaysia.
[9]
(b) Jelaskan kesan transformasi desa yang terletak berhampiran dengan bandar besar daripada aspek
(i) sosioekonomi penduduk desa, [8]
(ii) persekitaran fizikal desa. [8]
6 Berdasarkan kerja luar yang telah anda jalankan di sebuah bandar kecil (pekan),
(a) namakan bandar kecil tersebut, [1]
(b) kenal pasti dua aktiviti ekonomi utama yang terdapat di bandar tersebut. [2]
(c) huraikan ciri kedua-dua aktiviti ekonomi tersebut, [6]
(d) jelaskan kepentingan aktiviti ekonomi tersebut kepada penduduk bandar yang anda kaji termasuk penduduk sekitarnya, [12]
(e) nyatakan kaedah kajian yang anda gunakan untuk mendapatkan data bagi soalan (c) dan (d). [4]
7 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan globalisasi ekonomi? [5]
(b) Huraikan kesan negatif globalisasi ekonomi terhadap negara sedang membangun. [8]
(c) Jelaskan mengapa kerjasama ekonomi serantau ASEAN pada masa kini amat perlu diperkukuh? [12]
56
8 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan pemuliharaan alam sekitar? [5]
(b) Pilih satu jenis sumber alam yang boleh diperbaharui, dan jelaskan langkah yang boleh diambil untuk memulihara sumber alam tersebut. [12]
(c) Huraikan prinsip pembangunan berterusan (lestari). [8]
57
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
942/2 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
58
942/2 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
59
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
PEPERIKSAAN
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(STPM)
GEOGRAFI
Sukatan Pelajaran
dan Soalan Contoh
Sukatan pelajaran ini digunakan bagi peperiksaan tahun 2007 dan tahun-tahun seterusnya sehingga diberitahu.
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
1
KANDUNGAN
Sukatan Pelajaran 942 Geografi
Halaman
Matlamat
3
Objektif
3
Huraian Sukatan Pelajaran
4
Bentuk Peperiksaan
38
Panduan Kajian Luar
39
Senarai Rujukan
46
Soalan Contoh Geografi (942) STPM:
Kertas 1 (Alam Sekitar Fizikal)
49
Kertas 2 (Alam Sekitar Manusia )
54
2
SUKATAN PELAJARAN
942 GEOGRAFI
Matlamat
Sukatan pelajaran ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan dan kefahaman pelajar tentang konsep, prinsip, proses, dan kemahiran terkini dalam bidang geografi serta kedinamikan hubungan antara manusia dengan alam sekitar bagi membolehkan pelajar melanjutkan pelajaran ke peringkat yang lebih tinggi, menyediakan diri untuk kerjaya, dan mencernakan kepekaan dan keinsafan terhadap keperluan pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar yang berterusan di samping menanam semangat patriotisme dan nilai-nilai murni.
Objektif
Objektif sukatan pelajaran ini adalah untuk membolehkan pelajar
(a) meningkatkan pengetahuan tentang konsep, prinsip, dan proses dalam Geografi Fizikal dan Geografi Manusia secara bersepadu dan pada pelbagai skala,
(b) meningkatkan kefahaman tentang saling bergantung antara elemen-elemen dan proses-proses Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia sebagai satu sistem dan bukannya berasaskan pembahagian aspek-aspek secara berasingan,
(c) menerangkan peranan manusia sebagai agen perubahan kepada sistem-sistem dalam alam sekitar selain fenomena semula jadi, serta meningkatkan kesedaran yang mendalam tentang kedinamikan hubungan sesama manusia dan manusia dengan alam sekitar,
(d) meningkatkan kemahiran mempersembah, mentafsir, dan menganalisis data geografi dalam bentuk jadual, gambar rajah (graf, carta, dan peta), dan foto,
(e) mencerap dan mengkaji fenomena geografi yang menjadi isu semasa,
(f) membuat sintesis dan penilaian dengan bantuan kaedah-kaedah kemahiran geografi yang tepat di dalam dan di luar bilik darjah,
(g) berfikir secara kritis dan kreatif dalam mempersembahkan sesuatu penghujahan secara tersusun, padat, dan jitu dengan menggunakan laras geografi,
(h) memahami kepentingan hubung kait negara Malaysia dengan negara-negara lain di dunia,
(i) menyedari, menghayati, dan melibatkan diri secara langsung dalam proses pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar secara berterusan,
(j) mensyukuri dan mencintai negara Malaysia dan alam sekitarnya.
Kandungan
Sukatan pelajaran Geografi terdiri daripada dua bahagian, iaitu bahagian alam sekitar fizikal dan bahagian alam sekitar manusia. Bilangan waktu pembelajaran yang dinyatakan dalam sukatan pelajaran ini adalah anggaran sahaja. Satu waktu bersamaan dengan 35 – 40 minit.
3
BAHAGIAN A: ALAM SEKITAR FIZIKAL
Tajuk
Huraian
Catatan
1. Sistem bumi
(20 waktu)
1.1 Konsep sistem
(4 waktu)
1.2 Sistem suria
(2 waktu)
Menjelaskan konsep sistem melalui sistem berstruktur dan bermorfologi
Menghuraikan sistem suria dalam galaksi Bima Sakti, dan sistem bumi sebagai satu planet yang memperoleh tenaga dari matahari
Menggunakan gambar rajah dan animasi pelbagai sistem
1.3 Kedudukan bumi dalam sistem suria
(4 waktu)
Menghuraikan:
(a) Bumi sebagai satu planet berbentuk sfera
(b) Kecondongan paksi bumi dan kesannya
(c) Putaran dan peredaran bumi dan kesannya
Menggunakan gambar rajah dan animasi kedudukan dan peredaran bumi dalam sistem suria
1.4 Tenaga
(4 waktu)
1.4.1 Konsep tenaga
1.4.2 Jenis dan punca tenaga
(a) Menjelaskan tenaga
(b) Membezakan tenaga eksogenik dengan endogenik
(a) Mengenal pasti jenis dan punca tenaga
(b) Menjelaskan perbezaan penerimaan tenaga suria dan kaitannya dengan kejadian siang dan malam dan kejadian empat musim
(c) Membincangkan kejadian empat musim dan pengaruhnya terhadap aktiviti manusia
1.5 Peranan tenaga suria
(6 waktu)
1.5.1 Proses fizikal
Membincangkan kesan bahangan suria terhadap bumi dan atmosfera
(a) Kerpasan
Menggunakan gambar rajah kitaran yang menunjukkan aliran tenaga
4
Tajuk
Huraian
Catatan
1.5.2 Hidupan di bumi
(b) Kitaran air
(c) Luluhawa, hakisan, dan pemendapan
Membincangkan peranan tenaga suria terhadap hidupan
(a) Tumbuh-tumbuhan
(b) Manusia dan haiwan
2. Sistem Geomorfologi
(60 waktu)
2.1 Pengenalan kepada proses geomorfologi
(2 waktu)
2.2 Konfigurasi bentuk bumi
(14 waktu)
2.2.1 Batuan
Menjelaskan proses geomorfologi
Menjelaskan konfigurasi bentuk bumi
(a) Struktur bumi
(b) Taburan daratan dan lautan
(c) Bentuk bumi daratan dan lautan
(a) Mengenal pasti jenis batuan
(i) Igneus
(ii) Enapan
(iii) Metamorfosis
(b) Menjelaskan proses pembentukan batuan
(c) Membincangkan pengaruh batuan terhadap pembentukan konfigurasi bentuk bumi
(d) Mengenal pasti kepentingan batuan sebagai sumber alam
Menggunakan maklumat daripada gambar rajah, peta, dan gambar foto
2.2.2 Proses Endogenetik
(a) Menjelaskan konsep dan proses endogenetik
(b) Menghuraikan proses pembentukan bentuk bumi dan akibatnya
(i) Lipatan
(ii) Gelinciran
(iii) Gunung berapi
Arus perolakan,
gempa bumi, letupan gunung berapi, tsunami
5
Tajuk
Huraian
Catatan
2.2.3 Hanyutan Benua
(a) Menjelaskan Teori Hanyutan Benua
(i) Teori Awal
(ii) Teori Peluasan Dasar Lautan
(iii) Teori Tektonik Plat
(b) Menjelaskan taburan dan bukti kejadian hanyutan benua
2.3 Pembentukan landskap di kawasan tropika lembap
(26 waktu)
2.3.1 Luluhawa
(a) Menghuraikan jenis serta proses luluhawa dan faktor yang mempengaruhinya
(i) Jenis luluhawa dan prosesnya
• Mekanikal
• Kimia
• Biologi
(ii) Faktor luluhawa
• Iklim
• Tumbuh-tumbuhan
• Jenis batuan
• Mikroorganisma
• Aktiviti manusia
• Masa
(b) Membincangkan kesan luluhawa terhadap pembentukan landskap dan aktiviti manusia
Penekanan diberi kepada luluhawa yang dominan di kawasan tropika lembap
2.3.2 Pergerakan jisim
(a) Menghuraikan jenis pergerakan jisim
(i) Aliran cepat
(ii) Aliran perlahan
(b) Menjelaskan proses pergerakan jisim
(c) Membincangkan faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim
(i) Kecerunan
(ii) Jenis batuan
(iii) Hujan
(iv) Litupan tumbuh- tumbuhan
Pengenalan pada skala dunia dan penekanan kepada yang dominan di kawasan tropika lembap
6
Tajuk
Huraian
Catatan
2.3.3 Lembangan Saliran
(v) Gegaran
(vi) Tindakan manusia
(vii) Haiwan
(a) Menjelaskan konsep lembangan saliran
(b) Menghuraikan proses dan bentuk muka bumi lembangan saliran
(i) Hakisan permukaan
• Percikan hujan
• Kepingan
• Galir
• Galur
(ii) Hakisan sungai
• Jenis hakisan − mendalam
− melebar − mengundur
• Cara hakisan
− hidraul
− geseran/lelasan
− lagaan
− larutan
• Faktor hakisan
− isi padu dan halaju air
− kecerunan
− bentuk alur
− jenis batuan
− bahan muatan
• Bentuk muka bumi yang dihasilkan
− air terjun
− jeram
− lubuk
− gaung
− lurah
(iii) Pengangkutan
• Cara pengangkutan sungai
− golekan
− loncatan
−
ampaian
−
apungan
− larutan
7
Tajuk
Huraian
Catatan
2.3.4 Pinggir pantai
• Faktor pengangkutan sungai
− tenaga
− cerun
− kekasaran alur
− halangan
− bentuk alur
− saiz bahan
−
jenis bahan
−
bentuk bahan
(iv) Pemendapan
• Faktor pemendapan sungai
− Isi padu air
− Halaju air
− Kecerunan
− Bentuk alur
− Jenis batuan
− Bahan muatan (sungai)
− Halangan
• Bentuk muka bumi pemendapan sungai
− Dataran banjir
− Delta
− Tasik ladam
− Tetambak
(a) Menjelaskan konsep pinggir pantai dan pantai seimbang
(b) Menjelaskan proses dan bentuk muka bumi pinggir pantai
(i) Hakisan
• Cara hakisan pinggir pantai:
− Hidraul
− Geseran/lelasan
− Larutan
− Lagaan
• Faktor hakisan pinggir pantai
− Ombak
− Pantai
− Arus
− Bahan mendak
− Batuan
− Cerun pantai
8
Tajuk
Huraian
Catatan
− Orientasi pantai
− Tumbuhan
− Tindakan manusia
• Bentuk muka bumi yang dihasilkan
− tebing tinggi
− batu bonjol
− tanjung
− teluk
(ii) Pengangkutan
• Cara pengangkutan
− Hanyutan pesisir pantai
− Golekan
− Ampaian
− Seretan
• Faktor pengangkutan
− Tenaga arus
− Tenaga ombak
− Pasang surut
− Cerun
− Halangan
− Orientasi pantai
− Saiz bahan
−
Jenis bahan
−
Bentuk bahan
(iii) Pemendapan
• Faktor pemendapan
−
Tenaga arus
−
Tenaga ombak
− Kecerunan
− Angin
− Pasang surut
− Tumbuhan
− Orientasi pantai
− Jenis dan saiz bahan
− Bahan muatan
− Halangan
• Bentuk muka bumi pinggir pantai
− Pantai
− Anak tanjung
− Beting
(iv) Perubahan aras laut
• Teori perubahan aras laut
9
Tajuk
Huraian
Catatan
2.4 Kaitan sistem geomorfologi dengan manusia
(8 waktu)
− Perubahan aras laut tektonik
− Perubahan aras laut mendapan
− Perubahan aras laut eustatik
• Pemulihan isostatik
• Bukti perubahan aras laut
Merumuskan sistem geomorfologi dalam pembentukan bentuk muka bumi
Membincangkan kaitan sistem geomorfologi dengan aktiviti manusia
(a) Geologi dan mineral mempengaruhi jenis dan lokasi perlombongan dan industri pembinaan
(b) Tanah tinggi, pantai, gua, sungai, dan gunung berapi mempengaruhi aktiviti pelancongan
(c) Tanah pamah, tanah tinggi, tanah beralun dan lereng bukit, dan tanah gunung berapi mempengaruhi aktiviti pertanian
(d) Topografi mempengaruhi pembinaan petempatan dan infrastruktur
Proses endogenik menghasilkan bentuk muka bumi manakala proses eksogenik mengukir dan mengubah bentuk muka bumi
Kesan positif dan negatif
2.5 Kemahiran amali sistem geomorfologi
(10 waktu)
Mentafsirkan peta topografi/peta lakar dan fotograf
(a) Mengira dan melukis profil lembangan saliran
(i) Profil rentas
(ii) Profil panjang
(b) Mengira kecerunan
(c) Memplot dan mentafsirkan garisan kontur
(d) Mentafsirkan ciri-ciri fizikal
(i) Relief
(ii) Saliran
10
Tajuk
Huraian
Catatan
2.6 Kajian luar
(e) Membincangkan kaitan sistem geomorfologi dengan guna tanah
Kajian luar boleh berdasarkan aktiviti pencerapan, merekod dan menganalisis bentuk muka bumi
(a) Kajian luar berkaitan dengan sistem geomorfologi dilakukan di salah satu kawasan
(i) Lembah sungai
(ii) Cerun
(iii) Pinggir pantai
(iv) Tanah tinggi
(v) Tanah pamah
Merujuk kepada guna tanah seperti pertanian, petempatan, pengangkutan, dan perlombongan
Lihat panduan kajian luar
3. Sistem atmosfera
(40 waktu)
3.1 Struktur dan
kandungan atmosfera
(2 waktu)
3.2 Cuaca dan iklim
(12 waktu)
(b) Tumpuan kajian bagi setiap sistem geomorfologi yang dipilih
(i) Proses geomorfologi
(ii) Faktor yang mempengaruhi
(iii) Kepentingan kepada pembentukan bentuk muka bumi
(iv) Impak kepada alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
(v) Cadangan mengurangkan impak tersebut
Menjelaskan struktur dan kandungan atmosfera
(a) Menjelaskan unsur cuaca dan iklim
(i) Bahangan suria
(ii) Bahangan bumi
(iii) Suhu
(iv) Kerpasan
(v) Kelembapan
Bahangan suria juga merujuk kepada bahangan matahari
Bahangan bumi juga merujuk kepada bahangan terestrial
11
Tajuk
Huraian
Catatan
3.3 Kaitan sistem atmosfera dengan manusia
(6 waktu)
(vi) Tekanan udara
(vii) Angin
(viii) Litupan awan
(b) Menjelaskan
(i) Konsep imbangan bahangan
(ii) Proses pemindahan haba
(iii) Taburan suhu secara menegak
(iv) Taburan suhu secara mendatar
(v) Faktor yang mempengaruhi perkara (i) hingga (iv)
(c) Menjelaskan kelembapan udara
(i) Kelembapan mutlak
(ii) Kelembapan bandingan
(d) Menjelaskan proses
(i) Sejatan
(ii) Pemeluwapan
(iii) Pembentukan awan
(iv) Kerpasan
(e) Menghuraikan jenis kerpasan di kawasan tropika lembap
(i) Hujan perolakan
(ii) Hujan orografik
(f) Menjelaskan
(i) Tekanan udara dan edaran umum atmosfera
(ii) Angin wilayah
(iii) Angin tempatan
(g) Menjelaskan gangguan atmosfera
(i) Siklon Tropika
(ii) Tornado
(a) Membincangkan pengaruh cuaca dan iklim terhadap aktiviti ekonomi
(i) Perikanan
(ii) Pertanian
(iii) Perdagangan
(iv) Pelancongan
(v) Pengangkutan
Proses adiabatik/kestabilan udara
− kadar tukaran adiabatik
− kadar tukaran sekitaran
Bayu darat dan bayu laut, angin pergunungan, angin lintang, angin monsun, dan badai selari (Angin Sumatera)
Pengaruh positif dan negatif iklim dan cuaca terhadap aktiviti manusia
Perbincangan pada skala dunia dan penekanan kepada skala tempatan
12
Tajuk
Huraian
Catatan
(vi) Perindustrian
(vii) Pembalakan
(b) Menjelaskan fenomena iklim
(i) Banjir
(ii) Kemarau
(iii) Siklon tropika
• Taufan
• Hurikan
(iv) Tornado
(v) EI Niño dan La Niña
Kesan terhadap manusia
seperti kemusnahan infrastruktur, kemusnahan bentuk muka bumi, dan ekonomi
3.4 Perubahan iklim
(6 waktu)
(a) Menjelaskan konsep perubahan iklim dan pemanasan global serta faktor yang mempengaruhinya
(b) Menjelaskan punca penipisan lapisan ozon
(c) Membincangkan kesan penipisan lapisan ozon
(d) Membincangkan kesan perubahan iklim terhadap alam sekitar fizikal dan aktiviti manusia
Punca dan kesan perubahan iklim dan cuaca
3.5 Mikro iklim bandar
(6 waktu)
(a) Menjelaskan konsep mikro iklim bandar
(i) Perubahan unsur cuaca dan iklim
(ii) Pulau haba
(iii) Pencemaran udara
(iv) Jerebu
(v) Hujan asid
(b) Membincangkan kesan perubahan unsur cuaca dan iklim terhadap alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
Boleh merujuk kepada kajian kes seperti pulau haba, pulau sejuk, pencemaran udara, jerebu, dan hujan asid
3.6 Kemahiran amali sistem atmosfera
(8 waktu)
(a) Mengira data, memplot, melukis, dan mentafsirkan peta garisan senilai iaitu garisan sesuhu, garisan sehujan dan garisan setekanan udara
(b) Mengira data, melukis dan mentafsirkan graf dan carta cuaca serta kaitannya dengan aktiviti manusia
13
Tajuk
Huraian
Catatan
3.7 Kajian luar
(a) Kajian luar boleh berdasarkan aktiviti mencerap, merekod dan menganalisis unsur cuaca
(i) Suhu
(ii) Hujan
(iii) Angin
(iv) Kelembapan
(v) Litupan awan
(vi) Tekanan udara
Boleh berdasarkan kajian di stesen kaji cuaca atau kaji iklim
Lihat panduan kajian luar
4. Sistem hidrologi
(20 waktu)
4.1 Fasa air
(2 waktu)
4.2 Kitaran hidrologi
(4 waktu)
(b) Kajian luar berkaitan sistem atmosfera dilakukan di stesen kaji cuaca atau kaji iklim
(c) Tumpuan kepada ciri unsur cuaca dan faktor yang mempengaruhinya
Menjelaskan tiga fasa proses perubahan air dan tenaga yang terlibat
(a) Cecair
(b) Gas
(c) Pepejal
(a) Menjelaskan proses kitaran hidrologi
(i) Proses mendatar
• Larian air permukaan
• Aliran air bawah tanah
• Alir lintang atmosfera
(ii) Proses menegak
• Sejatan
• Sejatpeluhan
• Kerpasan
• Aliran batang
• Resapan
(b) Membincangkan pengaruh sejatan dan sejatpeluhan terhadap kandungan air di atmosfera (kelembapan)
(c) Menjelaskan keberkesanan kerpasan
Gambar rajah perubahan fasa air, proses dan tenaga yang terlibat
Gambar rajah kitaran hidrologi
Ciri keamatan, kekerapan, jangka masa dan liputan kawasan
14
Tajuk
Huraian
Catatan
4.3 Edaran air tanih
(2 waktu)
Menjelaskan edaran air tanih
(a) Larian air permukaan
(b) Resapan
(c) Aliran air bawah tanah
(d) Simpanan air tanih
(e) Keporosan
(f) Ketelapan
(g) Akuifer
Air bawah tanah sebagai potensi sumber air
4.4 Imbangan air
(4 waktu)
(a) Menerangkan konsep imbangan air
(i) Lebihan air
(ii) Kurangan air
(b) Menghuraikan variasi imbangan air mengikut ruang dan masa
(c) Menjelaskan faktor yang mempengaruhi variasi imbangan air
(i) Ketinggian
(ii) Aspek
(iii) Hujan
(iv) Topografi
(v) Tumbuhan
(vi) Batuan
Merumuskan proses yang terlibat dalam sistem hidrologi
4.5 Kaitan sistem hidrologi dengan manusia
(4 waktu)
(a) Membincangkan kepentingan air
(i) Bekalan air domestik
(ii) Pertanian
(iii) Industri
(b) Membincangkan gangguan imbangan air terhadap aktiviti manusia
(i) Kejadian kemarau
(ii) Kejadian banjir monsun/musiman
(iii) Banjir kilat
(c) Membincangkan penyesuaian manusia terhadap kurangan air dan lebihan air
(i) Hujan tiruan
(ii) Sistem pengairan
(iii) Penghutanan
(iv) Penyahhutanan
Gangguan imbangan air merujuk kepada perubahan simpanan air yang digambarkan oleh lebihan air (banjir) dan kurangan air (kemarau)
15
Tajuk
Huraian
Catatan
4.6 Kemahiran amali sistem hidrologi
(4 waktu)
Mengira data, melukis, mentafsirkan graf, dan carta hidrologi
(a) Kerpasan
(b) Indeks kemarau
(c) Sejatan
(d) Sejatpeluhan
(e) Imbangan air
4.7 Kajian luar
(a) Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di kawasan
(i) Luar bandar
(ii) Bandar
(iii) Perumahan
(iv) Perindustrian
(v) Pertanian
(vi) Bencana
• Banjir
• Kemarau
• Pencemaran air
(b) Tumpuan kepada
(i) Permintaan dan bekalan air serta faktor yang mempengaruhinya
(ii) Bencana dan pencemaran air serta faktor yang mempengaruhinya
Kajian boleh dijalankan di mana-mana kawasan penggunaan air dan kawasan bencana
Lihat panduan kajian luar
5. Sistem ekologi
(20 waktu)
5.1 Ekologi dan ekosistem
(4 waktu)
Menjelaskan:
(a) Konsep ekologi dan ekosistem
(b) Komponen asas ekosistem
(c) Fungsi ekosistem
(d) Jenis ekosistem
(i) Peringkat mikro
• Tasik
• Kolam
• Bandar
• Tanah lembap
• Tanah tinggi
Boleh merujuk kepada kajian kes seperti hutan hujan tropika, tanah lembap, tasik, dan tanah tinggi
Perbincangan pada skala dunia
16
Tajuk
Huraian
Catatan
5.2 Aliran tenaga dalam siratan makanan
(6 waktu)
(ii) Peringkat makro
• Daratan
• Lautan
(a) Menjelaskan konsep rantaian makanan dan siratan makanan
(b) Membincangkan punca tenaga dan aliran tenaga dari matahari dalam rantaian makanan dan siratan makanan
(c) Membincangkan aras trofik dalam bentuk piramid tenaga
(i) Pemindahan tenaga
(ii) Kehilangan tenaga
(d) Membincangkan persaingan antara spesies dan sesama spesies mengikut peringkat penggunaan tenaga.
Gambar rajah aliran tenaga dalam rantaian makanan dan siratan makanan
Gambar rajah piramid tenaga
5.3 Kitar nutrien dalam ekosistem
(6 waktu)
Membincangkan kepentingan kitar nutrien dalam ekosistem daratan dan lautan
(a) Kitar oksigen
(b) Kitar karbon
(c) Kitar nitrogen
Merumuskan proses pemindahan tenaga, kehilangan tenaga dan kitar nutrien dalam ekosistem
Proses dalam sistem ekologi mewujudkan dan mengekalkan kestabilan ekosistem
5.4 Kaitan sistem ekologi dengan manusia
(4 waktu)
(a) Membincangkan kepentingan sistem ekologi kepada manusia:
(i) Ekosistem daratan
• Pembalakan
• Hasil hutan
• Perubatan
• Kepelbagaian biologi
• Perburuan
• Pelancongan dan rekreasi
• Pertanian pindah
(ii) Ekosistem lautan
• Perikanan
• Hasil marin
17
Tajuk
Huraian
Catatan
5.5 Kajian luar
• Perubatan
• Kepelbagaian biologi
• Pelancongan dan rekreasi
• Akuakultur
(b) Membincangkan gangguan ekosistem oleh aktiviti manusia
(c) Membincangkan langkah pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
(a) Kajian luar berkaitan sistem ekologi boleh dijalankan di kawasan
(i) Hutan
(ii) Tasik
(iii) Sungai
(iv) Pinggir pantai
(v) Paya
(vi) Belukar
(b) Tumpuan kepada
(i) Komponen asas ekosistem
(ii) Gangguan terhadap keseimbangan ekosistem
(iii) Pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
Lihat panduan kajian luar
6. Saling
kebergantungan sistem
(20 waktu)
6.1 Interaksi antara sistem
(10 waktu)
(a) Menjelaskan saling kebergantungan sesama sistem fizikal
(b) Membincangkan bagaimana gangguan dan perubahan pada sesuatu sistem mempengaruhi sistem alam sekitar fizikal yang lain
Antara saling kebergantungan sesama sistem fizikal ialah kitaran hidrologi dengan proses penggondolan, letusan gunung berapi dengan cuaca, kebakaran hutan dengan kehilangan kepelbagaian biologi, hakisan, dan pencemaran udara
Antara gangguan ialah kebakaran hutan yang boleh meningkatkan suhu, pencairan ais, kenaikan aras laut, dan peningkatan kadar hakisan di pinggir pantai
18
Tajuk
Huraian
Catatan
6.2 Interaksi sistem fizikal dengan sistem gunaan manusia
(4 waktu)
6.3 Pengekalan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(6 waktu)
(c) Membincangkan bagaimana perubahan pada sesuatu sistem mempengaruhi sistem yang lain dan impaknya terhadap manusia
Membincangkan saling kebergantungan antara sistem fizikal dengan sistem gunaan manusia
(a) Menjelaskan konsep pengekalan, pemeliharaan, dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(b) Membincangkan langkah pengekalan, pemeliharaan, dan pemuliharaan alam sekitar fizikal
(i) Kaedah perundangan
(ii) Kaedah bukan perundangan
Kejadian banjir menyebabkan kemusnahan harta benda dan kehilangan nyawa
Kejadian gempa bumi dasar laut yang menghasilkan tsunami menyebabkan kemusnahan harta benda dan kehilangan nyawa
Kitaran hidrologi boleh mempengaruhi bekalan air, aktiviti pertanian, perikanan, penternakan, pelancongan dan perindustrian
19
BAHAGIAN B: ALAM SEKITAR MANUSIA
Tajuk
Huraian
Catatan
1. Penduduk
(50 waktu)
1.1 Konsep Penduduk
(2 waktu)
1.1.1 Penduduk sebagai sumber
1.1.2 Penduduk sebagai agen perubahan
Menyatakan konsep penduduk sebagai sumber manusia
(a) Bilangan
(b) Umur dan jantina
(c) Kualiti
Menjelaskan peranan manusia sebagai agen perubahan melalui aktiviti pembangunan sosioekonomi
Kualiti penduduk merujuk kepada taraf pendidikan, kemahiran, kesihatan, dan sikap
Kualiti penduduk menentukan tahap pembangunan sesebuah negara
1.2 Taburan penduduk
(8 waktu)
1.2.1 Taburan penduduk dunia mengikut wilayah
(a) Menghuraikan taburan penduduk mengikut wilayah dunia dan negara Malaysia
(i) Bilangan
(ii) Kepadatan
(b) Menjelaskan taburan penduduk Asia Tenggara dan negara Malaysia
(i) Pola taburan
(ii) Faktor mempengaruhi taburan
Wilayah dunia merujuk kepada Asia, Afrika, Eropah, Amerika Utara, Amerika Selatan, dan Oceania
Penekanan kepada ketidakseimbangan taburan penduduk mengikut wilayah dunia dan negara Malaysia
1.2.2 Kemahiran amali
(a) Mempersembahkan data penduduk dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Penekanan kepada data taburan penduduk
1.3 Pertumbuhan penduduk
(16 waktu)
1.3.1 Pertumbuhan penduduk dunia
(a) Menjelaskan trend pertumbuhan penduduk dunia dan negara Malaysia
(i) Pertambahan
Membezakan pertambahan dan pertumbuhan penduduk 20
Tajuk
Huraian
Catatan
(ii) Kadar pertumbuhan tahunan
(b) Mengira kadar pertumbuhan tahunan penduduk dunia dan negara Malaysia dengan menggunakan formula berikut
r = 1/n Log e (Pn / Po) ×100
r = Kadar pertumbuhan
n = Bilangan tahun
Pn = Penduduk tahun
semasa
Po = Penduduk tahun
Asas
1.3.2 Faktor pertumbuhan penduduk
(a) Menjelaskan proses pertumbuhan penduduk
(i) Pertumbuhan semula jadi (kelahiran – kematian)
(ii) Pertumbuhan penduduk (kelahiran – kematian + migrasi bersih)
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk
(i) Kadar kelahiran
(ii) Kadar kematian
(iii) Migrasi
Faktor yang mempengaruhi
− Sosial
− Ekonomi
− Dasar kerajaan
1.3.3 Kemahiran
amali
(a) Mempersembahkan data pertumbuhan penduduk dalam bentuk jadual dan gambar rajah
(i) Kadar kelahiran
(ii) Kadar kematian
(iii) Kadar migrasi bersih
(iv) Kadar pertumbuhan penduduk
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Skala dunia, wilayah, dan negara
1.3.4 Kesan pertumbuhan penduduk
(a) Menghuraikan kesan pertumbuhan penduduk terhadap ciri demografi dan status sosioekonomi negara maju dan negara sedang membangun
Contoh negara maju
− Jepun
− Amerika Syarikat
− Sweden
Contoh negara sedang membangun
− Malaysia
− Brazil
− India
21
Tajuk
Huraian
Catatan
1.3.5 Kemahiran amali
1.3.6 Penduduk dan pembangunan
(b) Menjelaskan proses penuaan penduduk dan kesannya terhadap ciri demografi dan status sosioekonomi sesebuah negara
Membina dan mentafsirkan pelbagai bentuk piramid penduduk
(a) Menganalisis kaitan antara pertumbuhan penduduk dengan pembangunan sesebuah negara dalam konteks peralihan demografi
(b) Mentafsirkan model peralihan demografi
Ciri demografi adalah kadar kelahiran, kadar kematian, umur, jantina, jangka hayat, dan nisbah tanggungan
Bentuk piramid penduduk progresif, perantaraan, dan regresif
1.4 Migrasi
(10 waktu)
1.4.1 Jenis migrasi
Mengenal pasti jenis migrasi
(a) Dalaman
(b) Antarabangsa
Migrasi melibatkan migrasi kekal, sementara, dan bermusim
1.4.2 Migrasi dalaman
(a) Menghuraikan pola migrasi dalaman negara Malaysia
(i) Arah aliran
• Desa – Bandar
• Bandar – Bandar
• Bandar – Desa
• Desa – Desa
(ii) Isi padu aliran
(iii) Komposisi aliran
• Jantina
• Umur
• Taraf pendidikan
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman
(i) Ekonomi
(ii) Sosial
(iii) Bencana alam
(iv) Dasar kerajaan
22
Tajuk
Huraian
Catatan
1.4.3 Kemahiran amali
1.4.4 Migrasi antarabangsa semasa.
1.4.5 Kemahiran amali
(c) Menjelaskan kesan migrasi dalaman
(a) Mempersembahkan data aliran migrasi dalam bentuk jadual dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Menghuraikan pola migrasi antarabangsa semasa
(i) Arah aliran
(ii) Isi padu aliran
(iii) Komposisi aliran
(b) Membincangkan faktor yang mempengaruhi migrasi antarabangsa semasa
(i) Ekonomi
(ii) Sosial
(iii) Dasar kerajaan
(iv) Politik
(v) Bencana
(c) Menjelaskan kesan migrasi antarabangsa semasa
Membina dan mentafsirkan jadual dan peta aliran migrasi
Kesan terhadap kawasan asal dan kawasan destinasi
Kesan terhadap negara asal dan negara destinasi
1.5 Penduduk dan alam sekitar.
(8 waktu)
1.5.1 Pengenalan umum komponen alam sekitar
Mengenal pasti komponen alam sekitar
(a) Biosfera (sistem ekologi)
(b) Litosfera (sistem geomorfologi)
(c) Hidrosfera (sistem hidrologi)
(d) Atmosfera (sistem atmosfera)
1.5.2 Alam sekitar fizikal sebagai sumber
(a) Menghuraikan sumber
(i) Biosfera (flora dan fauna)
(ii) Litosfera (mineral dan tanah)
(iii) Hidrosfera (air dan marin)
(iv) Atmosfera (udara dan angin)
23
Tajuk
Huraian
Catatan
(b) Membezakan jenis sumber alam
(i) Boleh diperbaharui
(ii) Tidak boleh diperbaharui
1.5.3 Daya tampung persekitaran fizikal
1.5.4 Kesan pertumbuhan dan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar
Menghuraikan hubung kait manusia dengan sumber alam
(a) Kepentingan sumber alam kepada manusia
(b) Konsep daya tampung sumber alam
(c) Keseimbangan ekosistem
(a) Menjelaskan kesan pertumbuhan dan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar di sesebuah kawasan
(b) Menjelaskan sebab berlakunya kemusnahan alam sekitar di kawasan tumpuan penduduk
(c) Merumuskan pelbagai langkah mengurangkan kesan kemusnahan alam sekitar
(i) Perundangan
(ii) Bukan perundangan
Manusia memerlukan sumber alam untuk kehidupan dan kemajuan sosioekonomi
Penerokaan sumber bagi memenuhi keperluan kehidupan dan pembangunan berterusan
Mengekalkan keseimbangan ekosistem bagi menjamin daya tampung sumber yang berterusan
Merujuk kepada kawasan yang padat dengan penduduk
Antara faktor yang berkaitan termasuklah kurangnya kesedaran, pengawasan, dan pengurusan
1.6 Kajian Kes
(6 waktu)
(a) Mengira dan mempersembahkan data penduduk kawasan kajian dalam bentuk jadual, rajah (graf garis, piramid), dan peta
(i) Pertumbuhan penduduk
• Kadar kelahiran
• Kadar kematian
• Kadar migrasi bersih
• Kadar pertumbuhan penduduk
(ii) Kepadatan
(iii) Komposisi
Menggunakan data yang diperoleh daripada sumber sekunder
Kawasan kajian boleh dipilih berdasarkan mukim, daerah/ bahagian, bandar/pekan, dan rancangan pembangunan tanah
24
Tajuk
Huraian
Catatan
2. Pembangunan ekonomi dan Impak alam sekitar
(50 Waktu)
2.1 Sektor-sektor ekonomi
(30 waktu)
(iv) Taburan (bandar dan luar bandar)
(v) Struktur umur dan jantina
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Mengenal pasti sektor ekonomi
(i) Primer
• Pertanian
• Perikanan
• Perhutanan
• Perlombongan
(ii) Sekunder
• Pemprosesan
• Pembuatan
• Pembinaan
(iii) Tertier
• Pelancongan
• Pengangkutan
• Perdagangan dan perniagaan
• Perkhidmatan awam dan swasta
• Utiliti (elektrik, air, dan gas)
• Teknologi maklumat dan komunikasi
• Penyelidikan dan pembangunan
(b) Menghuraikan ciri utama setiap sektor ekonomi negara Malaysia
(i) Taburan
(ii) Skala
(iii) Orientasi pengeluaran
(iv) Penggunaan modal
(v) Buruh
(vi) Teknologi
(c) Membincangkan kepentingan setiap sektor kepada ekonomi negara daripada segi
(i) Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK)
(ii) Pekerjaan
25
Tajuk
Huraian
Catatan
2.1.1 Kemahiran amali
2.2 Proses pembangunan ekonomi
(6 waktu)
2.3 Impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar
(14 waktu)
(iii) Kesan pengganda
(d) Menjelaskan perkembangan semasa sektor ekonomi
(i) Primer
(ii) Sekunder
(iii) Tertier
(e) Menjelaskan perkembangan bioteknologi dalam bidang
(i) Pertanian
(ii) Pembuatan
(a) Mempersembahkan data ekonomi dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(a) Mentakrifkan maksud pembangunan
(b) Mengenal pasti penunjuk pembangunan
(i) KDNK per kapita
(ii) Peratus tenaga kerja dalam sektor ekonomi
(iii) Ciri demografi
(iv) Kemudahan asas
(v) Pemilikan barangan
(c) Menjelaskan tahap pembangunan
(i) Antara kawasan dalam negara Malaysia
(ii) Antara negara di Asia Tenggara
(a) Menjelaskan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar daripada segi
(i) Kemerosotan dan kepupusan sumber
• Perhutanan
• Perikanan
• Perlombongan
Kesan pengganda khusus kepada pertanian, pembuatan, dan pelancongan
Perkembangan semasa sektor ekonomi meliputi kemajuan, isu, masalah dan cabaran
Bioteknologi bermaksud penggunaan teknologi dalam perkembangan pertanian dan pembuatan seperti pembiakbakaan tisu, pengubahsuaian genetik, teknologi transgenik, dan teknologi nano
Skala negara Malaysia
Tumpuan kepada isu ketakseimbangan pembangunan antara wilayah dan negara
Tumpuan kepada negara Malaysia
26
Tajuk
Huraian
Catatan
2.4 Kajian luar pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar
(ii) Pencemaran alam sekitar
• Pencemaran udara
• Pencemaran air
• Pencemaran tanih
• Pencemaran bau
• Pencemaran bunyi
• Pencemaran sampah sarap
• Pencemaran sisa toksik dan berbahaya
(iii) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Peningkatan suhu setempat
• Hakisan, tanah runtuh, dan tanah tandus
• Banjir dan kemarau
• Ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemusnahan habitat, dan rantaian makanan
(b) Merumuskan langkah mengurangkan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar
(i) Perundangan
(ii) Bukan perundangan
(a) Kajian luar berkaitan dengan pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar dilakukan terhadap salah satu aktiviti ekonomi berikut
(i) Pertanian
(ii) Penternakan
(iii) Perikanan
(iv) Pembalakan
(v) Perlombongan atau kuari
(vi) Perindustrian
(vii) Pengangkutan
(viii) Pelancongan
(ix) Perniagaan
Lihat panduan kajian luar
27
Tajuk
Huraian
Catatan
3. Transformasi desa dan Pembandaran
(30 Waktu)
3.1 Transformasi desa
(10 waktu)
3.2 Bandar dan
pembandaran
(20 waktu)
3.2.1 Pengertian bandar dan pembandaran
(b) Tumpuan kajian bagi setiap aktiviti ekonomi di atas meliputi perkara berikut
(i) Ciri aktiviti ekonomi dalam kawasan yang dipilih
(ii) Faktor mempengaruhi letakan dan perkembangan
(iii) Kepentingan aktiviti tersebut kepada penduduk dan ekonomi setempat
(iv) Impak alam sekitar yang ditimbulkan oleh aktiviti ekonomi yang dikaji
(v) Langkah pengurusan alam sekitar
(a) Mentakrifkan konsep transformasi desa
(b) Membincangkan dasar dan strategi pembangunan desa
(i) pembangunan insitu
(ii) pembangunan pertanian bersepadu (IADP)
(iii) pembangunan wilayah
(iv) perindustrian desa
(c) Menjelaskan proses perubahan desa melalui
(i) Saling kebergantungan desa-bandar
(ii) Pembandaran desa
(iii) Perancangan desa (pusat pertumbuhan)
(iv) Pemodenan sosioekonomi desa
(a) Mentakrifkan maksud bandar dan proses pembandaran
(b) Mengenal pasti jenis bandar
(c) Menjelaskan pola dan faktor pembandaran
Transformasi desa merujuk kepada perubahan sosioekonomi desa
Jenis-jenis bandar seperti bandar raya global, metropolis, bandar primat, bandar kecil, dan sederhana
28
Tajuk
Huraian
Catatan
3.2.2 Peranan bandar
dalam pembangunan
3.2.3 Kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap penduduk dan alam sekitar
Membincangkan peranan bandar dalam pembangunan sesebuah negara
(a) Pemasaran
(b) Pekerjaan
(c) Pemodenan
(d) Kemudahan perkhidmatan
(e) Pembentukan golongan menengah
(f) Pembauran inovasi
(a) Menjelaskan kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap penduduk dan ekonomi
(i) Kepadatan penduduk
(ii) Perubahan pekerjaan
(iii) Peningkatan taraf hidup
(iv) Perumahan
(v) Kemiskinan bandar
(vi) Migrasi desa-bandar
(vii) Kesesakan lalu lintas
(viii) Masalah sosial
Peranan bandar bergantung kepada jenis dan saiz bandar
(b) Menjelaskan kesan transformasi desa dan pembandaran terhadap alam sekitar
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Peningkatan suhu setempat
• Hakisan, tanah runtuh dan tanah tandus
• Banjir dan banjir kilat
• Ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemusnahan habitat, dan rantaian makanan
29
Tajuk
Huraian
Catatan
3.2.4 Kemahiran amali
3.3 Kajian luar
transformasi desa
dan pembandaran
(ii) Pencemaran alam sekitar
• Pencemaran udara
• Pencemaran air
• Pencemaran tanih
• Pencemaran bau
• Pencemaran bunyi
• Pencemaran sampah sarap
• Pencemaran sisa toksik dan berbahaya
(a) Mempersembahkan data pembandaran dan transformasi desa dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
(c) Mentafsirkan peta topografi daripada aspek landskap budaya
(i) Guna tanah
(ii) Pola petempatan
(iii) Pengangkutan
(iv) Kemudahan sosial
(a) Kajian luar boleh dijalankan di sebuah kawasan
(i) Bandar meliputi perkara berikut
• Kepelbagaian fungsi bandar
− Perkhidmatan
− Perniagaan
− Perindustrian
• Kawasan pengaruh bandar
• Perkembangan bandar
− Guna tanah
− Prasarana
− Kemudahan sosial
ATAU
(ii) Luar bandar meliputi perkara berikut
• Aktiviti ekonomi desa
Skala tempatan dan negara Malaysia
30
Tajuk
Huraian
Catatan
4. Globalisasi ekonomi dan kerjasama serantau
(30 waktu)
4.1 Globalisasi ekonomi
(6 waktu)
• Interaksi desa bandar
− Pemasaran
− Penggunaan perkhidmatan
− Pengangkutan
• Pemodenan desa
− Guna tanah
− Prasarana
− Kemudahan sosial
(a) Menyatakan maksud globalisasi ekonomi
(b) Menghuraikan aspek saling kebergantungan antara kawasan
(i) Pelaburan
(ii) Teknologi
(iii) Pengeluaran
(iv) Pasaran
(v) Bekalan buruh
(c) Menjelaskan sebab perlunya kerjasama antara kawasan
(i) Kecekapan ekonomi
(ii) Daya saing
(iii) Pengkhususan
(iv) Penyertaan dalam ekonomi dunia
(d) Membincangkan kesan globalisasi ekonomi terhadap sesebuah negara
Kesan positif
(i) Perdagangan bebas
(ii) Peluasan pasaran
(iii) Pemindahan teknologi
(iv) Aliran buruh
(v) Menggalakkan persaingan
(vi) Peningkatan kualiti produk
Globalisasi ekonomi
bermaksud saling kebergantungan antara
negara pada bahan, modal, buruh, pasaran, dan teknologi dalam proses pengeluaran
Saling kebergantungan antara kawasan merujuk kepada hubungan antara negara/kawasan untuk keperluan ekonomi
31
Tajuk
Huraian
Catatan
4.2 Kerjasama serantau
(14 waktu)
4.2.1 Konsep kerjasama
serantau
4.2.2 Kepentingan dan
masalah
Kesan negatif
(i) Penguasaan ekonomi negara oleh syarikat multinasional (MNC)
(ii) Ancaman kepada barangan, perkhidmatan, dan budaya tempatan
(iii) Ancaman kepada pengusaha kecil dan sederhana tempatan
(iv) Kesukaran untuk mengawal aliran modal asing
(v) Penghakisan kedaulatan negara
(a) Mengenal pasti pakatan ekonomi serantau
(i) Pertubuhan Negara- Negara Asia Tenggara (ASEAN)
(ii) Kawasan Perdagangan Bebas ASEAN (AFTA)
(iii) Kerjasama Ekonomi Asia Pasifik (APEC)
(iv) Kerjasama ekonomi antara negara-negara Asia Timur
(v) Kesatuan Eropah (EU)
(vi) Perjanjian Kawasan Perdagangan Bebas Amerika Utara (NAFTA)
(b) Menjelaskan konsep kerjasama dan persaingan antara kawasan
(a) Membincangkan kepentingan pakatan ekonomi serantau
(i) Mengurangkan kesan negatif globalisasi ekonomi dunia
(ii) Pasaran bersama
(iii) Meningkatkan daya saing serantau
(iv) Menjaga kepentingan bersama serantau
Tumpuan kepada ASEAN, APEC, dan kerjasama ekonomi antara negara Asia Timur
32
Tajuk
Huraian
Catatan
4.2.3 Kemahiran amali
(v) Keperluan guna tenaga buruh
(b) Membincangkan isu dan masalah dalam kerjasama ekonomi serantau
(i) Perbezaan ekonomi antara negara anggota
(ii) Konflik politik wilayah dalam negara anggota
(iii) Keupayaan melaksanakan projek kerjasama serantau
(iv) Persaingan antara kepentingan negara dengan kepentingan serantau
(v) Pencemaran rentas sempadan
(vi) Keselamatan serantau
(a) Mempersembahkan data ekonomi dalam bentuk jadual, gambar rajah, dan peta
(b) Mentafsirkan dan menganalisis data berkenaan
Data ekonomi termasuk perdagangan, pelaburan, buruh, dan teknologi
4.3 Pertumbuhan Segitiga
(6 waktu)
(a) Mentakrifkan konsep pertumbuhan segitiga
(b) Mengenal pasti kawasan pertumbuhan segitiga di dalam ASEAN
(i) Pertumbuhan Segitiga Indonesia–Malaysia– Singapura (IMS–GT)
(ii) Pertumbuhan Segitiga Indonesia–Malaysia– Thailand (IMT–GT)
(iii) Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei Darussalam– Indonesia–Malaysia– Filipina (BIMP– EAGA)
Pertumbuhan segitiga merujuk kepada kerjasama memajukan subwilayah yang berjiran di dalam ASEAN
Fokus kerjasama:
IMS–GT – perindustrian
IMT–GT – sumber pertanian dan pelancongan
BIMP–EAGA – pelbagai aktiviti ekonomi
33
Tajuk
Huraian
Catatan
4.4 Hubungan Malaysia dengan negara luar
(4 waktu)
(c) Membincangkan peranan pertumbuhan segitiga dalam memajukan wilayah
(i) Perdagangan
(ii) Pelaburan
(iii) Pengaliran buruh
(iv) Penggunaan sumber
(v) Pengangkutan dan perhubungan
(vi) Teknologi
(a) Menyatakan dasar luar negara Malaysia
(b) Menghuraikan peranan negara Malaysia dalam pakatan kerjasama serantau
(c) Menjelaskan kepentingan kerjasama serantau dalam melindungi alam sekitar
Teras dasar luar negara Malaysia − Aman, Bebas, dan Berkecuali
Prinsip memakmurkan jiran menjadi fokus utama kerjasama serantau
Mengatasi masalah pencemaran rentas sempadan
5. Impak alam sekitar dan pengurusannya
(20 Waktu)
5.1 Impak aktiviti manusia terhadap alam sekitar
(8 waktu)
(a) Mengenal pasti impak aktiviti manusia terhadap alam sekitar fizikal
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
(ii) Kemerosotan dan kepupusan sumber
(b) Menghuraikan impak aktiviti manusia terhadap persekitaran fizikal
(i) Kemerosotan kualiti alam sekitar
• Hakisan
• Tanah runtuh dan kegagalan cerun
• Banjir
• Kemarau
• Tanah tandus
• Pemanasan setempat dan global
Tumpuan kepada negara Malaysia
34
Tajuk
Huraian
Catatan
5.2 Impak sosial
(2 waktu)
• Pencemaran
− Air
− Tanih
− Udara
− Bunyi dan bau
− Sampah sarap
− Sisa toksik dan berbahaya
(ii) Kemerosotan dan kepupusan sumber
• Ancaman kepupusan sumber
• kepelbagaian biologi
• Kehabisan sumber
(c) Menjelaskan aktiviti manusia yang menjejaskan alam sekitar
(i) Perhutanan
(ii) Perindustrian
(iii) Pengangkutan dan perhubungan
(iv) Pertanian dan penternakan
(v) Perikanan dan akuakultur
(vi) Pembinaan (petempatan dan infrastruktur)
(vii) Perlombongan dan kuari
(viii) Pelancongan dan rekreasi
Membincangkan impak alam sekitar terhadap kehidupan manusia
(a) Kesihatan
(b) Keselamatan
(c) Kerosakan dan kemusnahan harta benda
(d) Aktiviti ekonomi
(e) Aktiviti sosial
Tumpuan kepada negara Malaysia
5.3 Pengurusan alam sekitar
(10 waktu)
5.3.1 Pemeliharaan dan pemuliharaan
(a) Membezakan konsep pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar
35
Tajuk
Huraian
Catatan
5.3.2 Pembangunan berterusan (lestari)
(b) Membincangkan langkah pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar
(i) Langkah perundangan
(ii) Langkah bukan perundangan
(a) Mentakrifkan konsep pembangunan berterusan (lestari)
(b) Menghuraikan lapan prinsip pembangunan berterusan (lestari)
(i) Menjana atau menggalakkan semula pertumbuhan ekonomi
(ii) Mengubah kualiti pertumbuhan ekonomi bagi menjamin kesejahteraan hidup
(iii) Memulihara dan mempertingkatkan asas sumber
(iv) Memastikan aras penduduk yang boleh ditampung
(v) Mengorientasikan semula teknologi dan kaedah pengurusan risiko
(vi) Mengintegrasikan alam sekitar dan ekonomi dalam membuat keputusan
(vii) Memperbaharui hubungan ekonomi antarabangsa
(viii) Memperkukuhkan kerjasama antarabangsa
(c) Menghuraikan pelbagai bentuk kerjasama antarabangsa dalam konteks pembangunan berterusan (lestari)
(i) Persidangan Stockholm
(ii) Persidangan Rio
Pembangunan berterusan (lestari) bermaksud pembangunan yang memenuhi keperluan generasi masa kini tanpa menjejaskan kepentingan generasi akan datang
Tumpuan Persidangan:
Stockholm − persekitaran manusia
Rio − persekitaran dan pembangunan
Johannesburg – pembangunan berterusan
Protokol Montreal − CFC dan lapisan ozon 36
Tajuk
Huraian
Catatan
(iii) Persidangan Johannesburg
(iv) Protokol Montreal
(v) Protokol Kyoto
(vi) Deklarasi Langkawi
(d) Membincangkan kepentingan kerjasama antarabangsa
(i) Masalah kemerosotan kualiti alam sekitar telah menjadi masalah global
(ii) Penjagaan alam sekitar secara global
(iii) Meningkatkan kesedaran tentang pentingnya pembangunan berterusan (lestari)
Protokol Kyoto − gas rumah hijau (terutamanya karbon dioksida)
Deklarasi Langkawi − pengurusan alam sekitar di kalangan negara-negara Komanwel
37
Bentuk Peperiksaan
Peperiksaan bagi mata pelajaran ini terdiri daripada dua kertas, iaitu Geografi Kertas 1 (Alam Sekitar Fizikal) dan Geografi Kertas 2 (Alam Sekitar Manusia). Soalan yang dikemukakan merangkumi semua tajuk dalam sukatan pelajaran. Soalan akan menguji kefahaman calon tentang tajuk yang dihuraikan dalam sukatan pelajaran, dan juga konsep dan kemahiran yang perlu dalam kajian geografi. Soalan boleh juga menguji pengalaman kajian luar, kajian dan tafsiran peta topografi, pelbagai data geografi, gambar rajah, dan peta yang berkaitan dengan tajuk yang terdapat dalam Sukatan Pelajaran Geografi
Jenis soalan, bilangan soalan, masa peperiksaan, markah, dan wajaran adalah seperti yang berikut:
Kertas
Perkara
Geografi Kertas 1
Geografi Kertas 2
Jenis soalan
Esei
Esei
Bilangan soalan yang dikemukakan
8 soalan
8 soalan
Bilangan soalan yang wajib dijawab
4 soalan
4 soalan
Masa peperiksaan
3 jam
3 jam
Markah
100
100
Wajaran
50%
50%
38
Panduan Kajian Luar
1 Pendahuluan
Kajian luar merupakan salah satu komponen penting dalam disiplin geografi. Teori yang dipelajari di dalam bilik darjah dimantapkan lagi melalui kerja praktikal di lapangan yang akan meningkatkan lagi pemahaman pelajar tentang aspek alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang saling berkaitan. Para pelajar akan dibawa ke lapangan untuk menjalankan kajian luar.
Pemilihan lokasi kajian luar hendaklah mengambil kira jarak dari sekolah kerana ini akan melibatkan kos pengangkutan dan masa perjalanan. Sebaik-baiknya perjalanan pergi dan balik dari lokasi itu tidak memakan masa lebih daripada 2 jam. Dengan itu, pelajar akan mempunyai masa sekurang-kurangnya 6 jam berada di lapangan untuk melakukan kajian luar.
Semasa melaksanakan kajian luar, pelajar seharusnya dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil untuk memudahkan mereka menjalankan kajian, dan memudahkan guru mengawasi dan menjaga keselamatan mereka. Kajian luar ini mengandungi dua bahagian, iaitu Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia yang boleh dijalankan serentak.
2 Objektif
Objektif kajian luar adalah untuk membolehkan pelajar
(a) membuat perbandingan antara teori yang diajarkan di bilik darjah dengan realiti di alam nyata melalui pemerhatian dan kerja praktikal di lapangan,
(b) mendapat pengalaman dan kemahiran untuk mengumpulkan maklumat sekunder daripada pelbagai sumber,
(c) mendapat kemahiran untuk memperoleh data dan maklumat melalui pemerhatian, pencerapan, pengukuran, soal selidik, dan temu bual di lapangan,
(d) mendapat kemahiran untuk menganalisis data dan maklumat yang diperoleh di lapangan, dan menggambarkannya dalam bentuk jadual dan gambar rajah (graf, carta, dan peta),
(e) mendapat kemahiran berkomunikasi, bekerjasama, mengurus, dan mengelola tugasan berkumpulan,
(f) mentafsirkan, mensintesiskan, dan merumuskan data dalam satu bentuk penulisan yang berformat dan teratur.
3 Kajian luar Alam Sekitar Fizikal
Pemilihan tajuk kajian luar bergantung pada kesesuaiannya dengan tempat yang dipilih dan jumlah masa yang diperuntukkan bagi setiap bahagian dalam sukatan pelajaran.
Kajian luar Alam Sekitar Fizikal hendaklah berdasarkan satu daripada empat sistem, iaitu sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi, dan sistem ekologi.
39
3.1 (a) Kajian luar sistem geomorfologi boleh dilakukan di salah satu kawasan berikut:
(i) Lembah sungai
(ii) Cerun
(iii) Pinggir pantai
(iv) Tanah tinggi
(v) Tanah pamah
(b) Tumpuan kajian bagi setiap sistem geomorfologi yang dipilih adalah:
(i) Proses geomorfologi
(ii) Faktor yang mempengaruhi
(iii) Kepentingan kepada pembentukan bentuk muka bumi
(iv) Impak terhadap alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia
(v) Cadangan mengurangkan impak tersebut
3.2 (a) Kajian luar berkaitan sistem atmosfera boleh dilakukan di stesen kaji cuaca atau kaji iklim.
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada aktiviti mencerap, merekodkan, dan menganalisis unsur cuaca dan menjelaskan faktor yang mempengaruhinya. Unsur cuaca yang dikaji:
(i) Suhu
(ii) Hujan
(iii) Angin
(iv) Kelembapan bandingan
(v) Litupan awan
(vi) Tekanan udara
3.3 (a) Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut:
(i) Luar bandar
(ii) Bandar
(iii) Perumahan
(iv) Perindustrian
(v) Pertanian
(vi) Bencana
• Banjir
• Kemarau
• Pencemaran air
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada:
(i) Aspek permintaan dan bekalan air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (i) hingga (v))
(ii) Kejadian banjir, kemarau, dan pencemaran air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (vi)).
40
3.4 (a) Kajian luar berkaitan sistem ekologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut:
(i) Hutan
(ii) Tasik
(iii) Sungai
(iv) Pinggir pantai
(v) Paya
(vi) Belukar
(b) Kajian perlu ditumpukan kepada:
(i) Komponen asas ekosistem
(ii) Gangguan terhadap keseimbangan ekosistem
(iii) Pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem
4 Kajian luar Alam Sekitar Manusia
Kajian luar alam sekitar manusia dikhususkan kepada dua tema utama sahaja iaitu,
(a) Pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar tempatan
(b) Transformasi desa dan pembandaran.
Pemilihan kedua-dua tema ini dibuat setelah mengambil kira masa, kos, logistik, dan kesesuaian tema dengan keupayaan dan keperluan pelajar tingkatan enam.
4.1 (a) Kajian luar berkaitan dengan pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar dilakukan terhadap salah satu aktiviti ekonomi berikut:
(i) Pertanian
(ii) Penternakan
(iii) Perikanan
(iv) Pembalakan
(v) Perlombongan
(vi) Perindustrian
(vii) Pengangkutan
(viii) Pelancongan
(ix) Perniagaan
(b) Tumpuan kajian bagi setiap aktiviti ekonomi di atas meliputi perkara berikut:
(i) Ciri aktiviti ekonomi dalam kawasan yang dipilih
(ii) Faktor mempengaruhi letakan dan perkembangan
(iii) Kepentingan aktiviti tersebut kepada penduduk dan ekonomi setempat
(iv) Impak alam sekitar yang ditimbulkan oleh aktiviti ekonomi yang dikaji
(v) Langkah pengurusan alam sekitar
41
4.2 Kajian luar berkaitan dengan transformasi desa dan pembandaran boleh dijalankan terhadap
(a) Sebuah kawasan luar bandar yang meliputi perkara berikut
(i) Kepelbagaian aktiviti ekonomi desa yang dipilih,
(ii) Interaksi desa bandar (pemasaran, penggunaan perkhidmatan, dan pengangkutan)
(iii) Pemodenan desa (perubahan guna tanah, prasarana, dan kemudahan sosial)
(iv) Impak transformasi desa terhadap alam sekitar fizikal
ATAU
(b) Sebuah bandar kecil (anggaran saiz penduduk 10 000 orang) atau pekan yang meliputi perkara berikut.
(i) Kepelbagaian fungsi bandar (perkhidmatan, perniagaan, dan perindustrian)
(ii) Kawasan pengaruh bandar
(iii) Perkembangan bandar (penduduk, guna tanah, prasarana, dan kemudahan sosial)
(iv) Impak pembandaran terhadap alam sekitar fizikal
5 Pemilihan lokasi kajian
Kawasan yang hendak dikaji mestilah sesuai dengan tajuk yang dipilih. Pada amnya pemilihan kawasan kajian mestilah memenuhi syarat berikut
5.1 Alam Sekitar Fizikal
(a) Kawasan kajian luar boleh dipilih berdasarkan bentuk muka bumi, fenomena fizikal, unsur dan proses fizikal yang berlaku.
(b) Kawasan kajian luar hendaklah berskala mikro seperti sebuah lembah sungai, sebuah cerun, pantai, hutan, dan stesen kaji cuaca atau kaji iklim.
5.2 Alam Sekitar Manusia
(a) Berskala mikro – seperti di sebuah kampung, sebuah estet, sebuah rancangan FELDA, sebuah kawasan pertanian,perikanan, perindustrian, sebuah pekan atau sebuah bandar kecil. Paling luas kawasan kajian yang boleh diterima ialah di sebuah daerah kecil.
(b) Bersifat spesifik dan in-situ – khusus di kawasan yang dikaji sahaja. Bagi setiap satu tajuk yang dipilih, lokasi kajian luar memadai dengan hanya sebuah kawasan sahaja.
6 Peralatan dan kegunaannya
(a) Kajian luar bagi bahagian Alam Sekitar Fizikal boleh menggunakan peralatan berikut
(i) Alat aras Abney atau klinometer Suunto – digunakan untuk merekodkan ketinggian sesuatu poin yang diukur
(ii) Pancang jajar – digunakan untuk menjajarkan sesuatu pengukur linear semasa mengukur profil, dan sekiranya yang diukur ialah profil pantai, pancang jajar ini boleh juga digunakan untuk mengukur ketinggian ombak serta tempohnya
(iii) Pita ukur – digunakan untuk kerja-kerja pengukuran jarak
(iv) Kompas prismatik – digunakan untuk menentukan orientasi profil yang diukur
42
(v) Alat GPS (Global Positioning System) – digunakan untuk menentukan letakan, ketinggian, dan arah
(vi) Higrometer putar dan air suling – digunakan untuk merekodkan suhu kering dan suhu basah, dan mengira kelembapan bandingan
(vii) Termometer Sixes, tolok hujan, anemometer, alat pelindung Stevenson, dan barometer – digunakan untuk mengukur unsur cuaca
(viii) Peta topografi – digunakan untuk menentukan lokasi dan membuat peta lakar sesuatu kawasan kajian
(ix) Alat tulis – digunakan untuk merekodkan setiap pencerapan atau pengukuran di lapangan
(x) Kamera – digunakan untuk merakamkan gambar sebagai bukti tempat itu dan bahan sokongan kajian.
(b) Kajian luar bagi bahagian Alam Sekitar Manusia boleh menggunakan peralatan berikut
(i) Kompas prismatik – digunakan untuk menentukan kedudukan dan arah kawasan/point yang dikaji.
(ii) Peta kawasan – digunakan untuk menentukan lokasi dan membuat peta lakar sesuatu kawasan kajian.
(iii) Kamera – digunakan untuk merakamkan gambar sebagai bukti tempat itu dan bahan sokongan kajian.
(iv) Borang soal-selidik yang telah disediakan sebelum ke lokasi kajian.
(v) Alat GPS (Global Positioning System) – digunakan untuk menentukan letakan, ketinggian, dan arah
(vi) Alat perakam suara
(vii) Alat tulis – digunakan untuk merekodkan setiap pemerhatian, soal selidik, temu bual atau pengukuran yang dibuat di lapangan.
7 Kaedah kajian
Maklumat boleh diperoleh daripada dua sumber, iaitu sumber sekunder dan sumber primer. Sumber data sekunder terdiri daripada laporan seperti laporan dari Jabatan Perangkaan Malaysia, Jabatan Meteorologi, Jabatan Alam Sekitar, dan agensi awam lain dan swasta. Data primer diperoleh di lapangan melalui kaedah pemerhatian, pencerapan, pengukuran, senarai semak, temu bual dan kaji selidik.
8 Langkah menjalankan kajian luar
(a) Sebelum ke lapangan guru membuat persiapan awal seperti:
(i) Menentukan sistem atau tema kajian, memilih lokasi kajian dan melakukan tinjauan awal
(ii) Pemilihan tajuk mengikut kumpulan pelajar. Setiap kumpulan diberi tajuk yang berlainan supaya semua tajuk dapat dikaji secara kajian luar.
(iii) Pengurusan surat menyurat seperti surat kebenaran penjaga, surat kebenaran dari sekolah/Pejabat Pelajaran Daerah (PPD)/Jabatan Pelajaran Negeri (JPN).
(iv) Menghubungi agensi-agensi yang hendak dikunjungi.
(v) Penyediaan pengangkutan dan guru pengiring,
43
(vi) Persediaan peralatan dan instrumen yang diperlukan termasuklah borang soal selidik.
(vii) Taklimat kepada pelajar yang meliputi; tugasan kumpulan, aspek kajian, jumlah responden yang ingin ditemu bual/soal selidik, taklimat kawalan keselamatan dan lain-lain yang bersesuaian,
(b) Semasa di lapangan
(i) Pelajar menjalankan pemerhatian, pencerapan, dan pengukuran terhadap perkara berikut:
• Ciri alam sekitar fizikal dan ciri alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian.
• Punca yang menyebabkan impak alam sekitar sama ada proses fizikal atau aktiviti manusia atau kedua-duanya.
• Impak alam sekitar yang dikaji terhadap parameter alam sekitar fizikal dan kehidupan manusia.
• Langkah yang telah diambil untuk mengurangkan impak alam sekitar.
• Faktor yang mempengaruhi proses fizikal dan aktiviti manusia.
• Kepentingan bentuk muka bumi, fenomena cuaca, dan aktiviti manusia
(c) Sekembali dari lapangan
(i) Menyusun dapatan (data dan maklumat) yang diperoleh mengikut keutamaan atau mengikut item yang telah dipecahkan daripada sesuatu tajuk.
(ii) Memproses maklumat iaitu mentafsir, menganalisis, dan membuat hubung kait antara dapatan yang diperoleh.
(iii) Mempersembahkan maklumat dan data dalam bentuk jadual, graf, carta, dan rajah bagi mana item yang relevan dan sesuai.
(iv) Membincangkan dapatan/hasil kajian iaitu menghubungkaitkan dapatan yang diperoleh dengan teori yang telah dipelajari dalam bilik darjah.
(v) Merumuskan dan mempersembahkan hasil kajian. Setiap kumpulan mestilah membentangkan hasil kajian masing-masing.
9 Penyediaan laporan kajian luar
Kajian lapangan dilakukan secara berkumpulan tetapi laporannya mesti disediakan secara individu. Oleh itu satu laporan kajian luar yang lengkap perlu dibuat setelah kembali daripada kerja di lapangan. Laporan itu hendaklah mengandungi perkara-perkara yang berikut.
(a) Pengenalan – tajuk kajian iaitu penyataan tentang apa yang dikaji.
(b) Tujuan kajian – penyataan tentang objektif kajian dilakukan berkaitan dengan tajuk kajian yang telah dipilih.
(c) Lokasi kajian – huraian ringkas tentang ciri alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian dijalankan.
(d) Kaedah kajian – huraian tentang cara kajian dilakukan: pengukuran, pencerapan, soal selidik, temu bual, dan pemerhatian
44
(e) Hasil kajian dan perbincangan – huraian tentang dapatan kajian yang telah dianalisis; merangkumi punca, proses, dan impak serta membanding, membezakan dan menilai saling interaksi aspek-aspek fizikal dengan aktiviti manusia atau sebaliknya. Data tentang hasil kajian boleh dipersembahkan dalam bentuk jadual, rajah, graf dan peta.
(f) Penutup – rumusan kajian.
Kandungan laporan kajian luar adalah asas untuk dijadikan bahan jawapan dalam peperiksaan.
45
Senarai Rujukan
Bahagian A: Alam Sekitar Fizikal
1. Barry, R.G. & Chorley, R.J. (1995). Atmosphere, Weather and Climate. Edisi Keenam. London: Routledge
2. Chan Ngai Weng, (1995). Asas Kaji Iklim. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
3. Chorley, R.J. & Kennedy, B.A. (1971). Physical Geography: A System Approach. London: Prentice-Hall International Inc.
4. Christopherson, R.W. (1997). Geosystems. An Introduction to Physical Geography. New Jersey: Prentice Hall
5. Coch, N.K. (1995). Geoghazards: Natural and Human. Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice Hall
6. Goulie, A.S. (1992). Environmental change. Oxford: Oxford University Press.
7. Goulie, A.S. (1993). The nature of the environment. 3rd. Edition. Oxford: Blackwell Publichers.
8. Harvey, L.D. (2000). Climate and Global Environmental Change. London: Prentice Hall
9. Jamaluddin Md. Jahi. (1989). Penghantar Geomorfologi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
10. Jamaluddin Md. Jahi. (1996). Impak Pembangunan Terhadap Alam Sekitar. Bangi: Penerbit Univrsiti Kebangsaan Malaysia.
11. Jamaluddin Md. Jahi. (1999). Striking a balance between environment and development: is Malaysia prepared to manage the environment to face challenges in the next millennium. Bangi: Centre for Graduate Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia.
12. Jamaluddin Md. Jahi (ed.). (2000). Pengurusan Persekitaran di Malaysia: Isu dan Cabaran. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
13. Jamaluddin Md. Jahi. (2001). Pengurusan Alam Sekitar di Malaysia: Dari Stockholm ke Rio de Jeneiro dan seterusnya. Syarahan Perdana Jawatan Profesor, Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
14. Jamaluddin Md. Jahi & Ismail Ahmad. (1988). Pengantar Geografi Fizikal. Kuala Lumpur: Tropical Press.
15. Jamaluddin Md. Jahi, Mohd Jailani Mohd Nor, Kadir Arifin & Muhammad Rizal Razman (eds.). (2002). Isu-isu Persekitaran Semasa di Malaysia. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
16. Jamaluddin Md. Jahi, Mohd Jailani Mohd Nor, Kadir Arifin & Azahan Awang (Eds.). (2004). Alam Sekitar dan Kesejahteraan Masyarakat Malaysia. Bangi: Pusat Pengajian Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.
17. Jarvis, P.J. (2000). Ecological Principles and Environmental Issues. London: Prentice Hall
18. Lutgens, F.K. & Tarbuck, E. J. (1998). The Atmosphere. Edisi ke-7. New Jersey: Prentice Hall
46
19. McKnight, T. L. (1996). Physical Geography. A Landscape Appreciation. Edisi ke-5. New Jersey: Prentice Hall
20. Mohd Noor Ramlan. (1999). Ekologi Asas dan Alam Semula Jadi Terpilih. Shah Alam: BIROTEKS, Universiti Teknologi MARA
21. Moran, J.M. & Morgan, M.D. (1997). Meteorology: The Atmosphere and the Science of Weather. Edisi ke lima. New York: Prentice Hall.
22. Odum, E.P. (1971). Fundamentals of ecology. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
23. Park. C. (1997). The Environment: Principles and applications. London: Routledge.
24. Plant, P. (1996). Contemporary Issues in Geography. New South Wales: Science Press
25. Shaharuddin Ahmad. (2001). Pengantar Sains Atmosfera. Bangi: Penerbit UKM
26. Shaharuddin Ahmad. (2005). Meteorologi. Bangi: Penerbit UKM (Dalam percetakan)
27. Smith, E. (2004). Environmental Science: A Study of Interrelationship. Edisi ke-9. New York: McGraw-Hill
28. Turk. A., Turk, J., Wittes J.T. & Wittes, R.E. (1978). Environmental Science. 2nd. edition. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
29. WCED. (1987). Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
Bahagian B: Alam Sekitar Manusia
1. Abdul Samad Hadi. (1989). Mobiliti Penduduk, Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
2. Anuar Ali & Raja Rasiah. (1996). Perindustrian dan Pembangunan Ekonomi di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
3. Barclay, G.W. (1987). Teknik Menganalisis Penduduk. (Terjemahan) Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
4. Chan Ngai Weng et al. (1993). Pengantar Geografi, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
5. David D.Kemp. (1994). Global Environmental Issues. New York: Routledge.
6. Fellmann J.D.Getis D & Getis. (J 2002). Human Geography: Landscape of Human Activities. New York: Mc Graw Hill.
7. Hassan Naziri Khalid, Abibullah Samsudin dan Morshidi Sirat. (1997). Penubuhan dan Perkembangan Semasa ASEAN: Perspektif Geografi, Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.
8. Hill.R. (2002). Southeast ASIA: People, Land and Ecmomy. Crows Most NSW: Allen and Unwin
9. Jamaluddin Md.Jahi. (1996). Impak Pembangunan Terhadap Alam Sekitar, Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
47
10. Katiman Rostam. (1988). Pengantar Geografi Bandar. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
11. Katiman Rostam dan Tengku Anuar. (1990). Geografi Kemanusiaan. Kuala Lumpur: Nurin Enterprise.
12. Katiman Rostam. (2000). Dasar dan Strategi Petempatan dalam Pembangunan. Bangi: Penerbit UKM
13. Katiman Rostam. (2001). Dasar dan Strategi Petempatan dalam Pembangunan Negara. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
14. Katiman Rostam. (2002). Prinsip Asas Persekitaran Manusia. Penerbit UKM Bangi.
15. Katiman Rostam & Asmah Ahmad. (2005). Penilaian dan Pengurusan Sumber Alam. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
16. Kent, W.A. and M.G. Bradford. (1981). (terjemahan). Geografi Manusia: Teori dan Penggunaannya. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti.
17. Malaysia. (1991). Rancangan Malaysia Keenam 1991-1995. Kuala Lumpur: Jabatan Percetakan Negara.
18. Malaysia. (1996). Rancangan Malaysia Ketujuh 1996-2000. Kuala Lumpur: Percetakan Nasional Malaysia Berhad.
19. Malaysia. (2001). Rancangan Malaysia Kelapan 2001-2005. Kuala Lumpur: Percetakan Nasional Malaysia Berhad.
20. M.J. de Bhj and A.B.Murphy. (2003). Human Geography: Culture, Society, and Space. New York: John Wiley
21. Sham Sani dan Abdul Samad Hadi. (1990). Pembangunan dan Alam Sekitar di Malaysia: Isu dan Pengurusannya, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
22. Solehah Abdul Hamid. (1997). Pembangunan Ekonomi ASEAN. Sintok: UUM
23. Zuraina Majid. (1989). Ekologi Manusia. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn Bhd
48
SOALAN CONTOH
942/1 STPM
GEOGRAFI
KERTAS 1
(ALAM SEKITAR FIZIKAL)
(Tiga jam)
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
(MALAYSIAN EXAMINATION COUNCIL)
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(MALAYSIA HIGHER SCHOOL CERTIFICATE)
Arahan kepada calon:
Jawab empat soalan.
Markah kepujian akan diberikan kepada anda sekiranya anda menggunakan peta lakar dan gambar rajah yang sesuai.
Markah kepujian akan diberikan juga untuk contoh yang khusus dan teliti yang dikaji melalui kajian luar dan kajian tempatan yang dibuat sendiri.
Semua penghitungan hendaklah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Markah untuk tiap-tiap soalan diberikan dalam tanda kurung [ ].
Sekiranya bahan yang perlu diperiksa dibuat pada peta rangka dunia pada helaian halaman_ dan _, helaian itu hendaklah dipisahkan daripada kertas soalan dan diserahkan bersama dengan jawapan anda.
NOTA
Kertas graf akan dibekalkan sekiranya diminta.
_______________________________________________________________________________
Kertas soalan ini terdiri daripada halaman bercetak dan halaman kosong.
© Majlis Peperiksaan Malaysia
STPM 942/1 49
1 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan nebula? [5]
(b) Huraikan kesan putaran bumi pada paksinya. [8]
Rajah 1 menunjukkan pola taburan bahangan suria yang sampai di atas atmosfera bumi dalam masa setahun (dalam W/m2/hari)
Rajah 1
(c) Berdasarkan Rajah 1, jelaskan kesan perbezaan taburan bahangan suria yang diterima di permukaan bumi terhadap aktiviti pertanian. [12]
2 Satu kajian luar telah dijalankan di sebatang sungai.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan profil rentas sungai? [3]
(ii) Huraikan bagaimana profil rentas sungai dapat diukur. [3]
(b) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan profil panjang sungai? [3]
(ii) Huraikan bagaimana halaju arus sungai dapat diukur. [3]
(c) Huraikan faktor yang mempengaruhi halaju sungai tersebut. [5]
(d) Jelaskan kesan proses sungai terhadap aktiviti manusia di kawasan tersebut. [8]
50
3 “Satu kejadian gempa bumi berukuran 9.1 pada skala Ritcher telah dilaporkan berlaku di dasar laut kira-kira 290 km ke barat laut Padang, Sumatera Barat, Indonesia.”
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan gempa bumi? [5]
(b) Jelaskan bagaimana gempa bumi boleh berlaku. [10]
(c) Jelaskan bagaimana bencana gempa bumi boleh mengganggu kehidupan manusia. [10]
(ATAU)
“Bentuk muka bumi pemendapan seperti pantai, anak tanjung dan beting banyak terdapat di beberapa kawasan pinggir pantai di Malaysia.”
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan anak tanjung? [5]
(b) Jelaskan proses yang terlibat dalam pembentukan anak tanjung. [10]
(c) Jelaskan pengaruh anak tanjung dan beting muara terhadap aktiviti manusia di kawasan tersebut. [10]
4 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan proses adiabatik? [5]
(b) Jelaskan proses pemeluwapan sesuatu kompok udara yang bergerak naik ke atas. [10]
(c) Huraikan kesan pulau haba terhadap alam sekitar fizikal bandar. [10]
5 Jadual 1 menunjukkan anomali suhu permukaan bumi dari tahun 1860 hingga tahun 2000.
Jadual 1: Anomali suhu permukaan bumi 1860 – 2000
Tahun
1860
1870
1880
1890
1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
Suhu (°C)
-0.30
-0.20
-0.14
-0.28
-0.15
-0.35
-0.28
-0.11
0.08
-0.02
0.03
-0.03
0.18
0.30
0.34
(a) Dengan menggunakan kaedah graf garis, lukis arah aliran anomali suhu permukaan bumi tersebut. [10]
(b) Huraikan arah aliran anomali suhu permukaan bumi dari tahun 1860 hingga tahun 2000 yang telah anda lukis. [8]
(c) Huraikan kesan perubahan iklim dunia terhadap alam sekitar fizikal. [7]
6 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan proses sejatpeluhan? [5]
(b) Huraikan faktor yang mempengaruhi proses sejatpeluhan. [12]
(c) Jelaskan kesan imbangan air negatif terhadap aktiviti pertanian. [8]
7 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan konsep komuniti dan konsep populasi dalam sistem ekologi? [5]
(b) Huraikan pelbagai bentuk persaingan yang terdapat dalam sesuatu ekosistem. [10]
(c) Jelaskan bagaimana piramid ekologi diganggu oleh aktiviti manusia. [10]
8 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan saling kebergantungan sistem? [5]
(b) Jelaskan bagaimana perubahan suhu di atmosfera mempengaruhi sistem hidrologi. [10]
(c) Huraikan bagaimana sistem hidrologi yang terganggu mempengaruhi aktiviti manusia.
51
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: .................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
942/1 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
52
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
942/1 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
53
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
SOALAN CONTOH
942/2 STPM
GEOGRAFI
KERTAS 2
(ALAM SEKITAR MANUSIA)
(Tiga jam)
MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA
(MALAYSIAN EXAMINATION COUNCIL)
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(MALAYSIA HIGHER SCHOOL CERTIFICATE)
Arahan kepada calon:
Jawab empat soalan.
Markah kepujian akan diberikan kepada anda sekiranya anda menggunakan peta lakar dan gambar rajah yang sesuai.
Markah kepujian akan diberikan juga untuk contoh yang khusus dan teliti yang dikaji melalui kajian luar dan kajian tempatan yang dibuat sendiri.
Semua penghitungan hendaklah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Markah untuk tiap-tiap soalan diberikan dalam tanda kurung [ ].
Sekiranya bahan yang perlu diperiksa dibuat pada peta rangka dunia pada helaian halaman _ dan _, helaian itu hendaklah dipisahkan daripada kertas soalan dan diserahkan bersama dengan jawapan anda.
NOTA
Kertas graf akan dibekalkan sekiranya diminta.
_______________________________________________________________________________
Kertas soalan ini terdiri daripada halaman bercetak dan halaman kosong.
© Majlis Peperiksaan Malaysia
STPM 942/2 54
1 Jadual 1 menunjukkan struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000.
Jadual 1: Struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000
Kumpulan umur
Lelaki
(‘000 orang)
Perempuan
(‘000 orang)
0 – 9
20 662
21 942
10 – 19
16 298
18 514
20 – 29
10 554
10 568
30 – 39
6 520
8 062
40 – 49
3 672
3 910
50 – 59
1 622
1 864
60 – 69
1 040
1 350
70 dan lebih
276
472
(a) Berdasarkan Jadual 1, lukis gambar rajah piramid untuk menggambarkan struktur umur dan jantina penduduk Bangladesh pada tahun 2000. [12]
(b) Berdasarkan gambar rajah yang telah anda lukis pada soalan (a).
(i) Huraikan bentuk piramid penduduk yang telah anda lukis itu. [3]
(ii) Jelaskan ciri demografi Bangladesh. [10]
2 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan migrasi dalaman? [4]
(b) Huraikan pelbagai jenis aliran migrasi dalaman yang berlaku di Malaysia. [9]
(c) Jelaskan kesan aliran migrasi desa–bandar terhadap kedua-dua kawasan yang terlibat. [12]
3 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan negara perindustrian baru (NIC)?. [5]
(b) Huraikan faktor yang mempengaruhi pembangunan kemajuan sektor perindustrian di Malaysia. [10]
(c) Jelaskan kesan perkembangan industri perkilangan terhadap alam sekitar fizikal di Malaysia. [10]
(ATAU)
Berdasarkan satu jenis sistem pertanian yang terdapat di Asia Tenggara,
(a) nyatakan ciri sistem pertanian tersebut, [5]
(b) jelaskan bagaimana aktiviti pertanian tersebut telah menjejaskan kualiti alam sekitar fizikal setempat, [10]
(c) jelaskan langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kemerosotan kualiti alam sekitar akibat aktiviti pertanian tersebut. [10]
55
4 Jadual 2 menunjukkan sumbangan sektor perkhidmatan kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan pekerjaan di Malaysia pada tahun 2001.
Jadual 2: Sumbangan sektor perkhidmatan kepada KDNK dan pekerjaan di Malaysia tahun 2001
Subsektor Perkhidmatan
KDNK (%)
Pekerjaan (%)
Elektrik, air dan gas
3.9
0.8
Pengangkutan dan telekomunikasi
8.3
5.1
Perniagaan borong, runcit, hotel dan restoran
14.8
15.4
Kewangan, insurans dan hartanah
12.9
5.7
Perkhidmatan kerajaan
7.2
10.6
Perkhidmatan lain
7.6
9.6
Jumlah
54.7
49.2
(a) Berdasarkan Jadual 2, lukis satu graf bar yang menunjukkan peratusan KDNK dan pekerjaan bagi setiap subsektor perkhidmatan di Malaysia pada tahun 2001. [10]
(b) Huraikan pola sumbangan subsektor perkhidmatan kepada KDNK dan pekerjaan. [5]
(c) Mengapakah subsektor perkhidmatan perniagaan borong, runcit, hotel dan restoran penting kepada ekonomi Malaysia? [10]
5 “Malaysia telah mengalami proses transformasi desa yang pesat sejak merdeka.”
(a) Berdasarkan penyataan ini, huraikan proses transformasi desa yang berlaku di Malaysia.
[9]
(b) Jelaskan kesan transformasi desa yang terletak berhampiran dengan bandar besar daripada aspek
(i) sosioekonomi penduduk desa, [8]
(ii) persekitaran fizikal desa. [8]
6 Berdasarkan kerja luar yang telah anda jalankan di sebuah bandar kecil (pekan),
(a) namakan bandar kecil tersebut, [1]
(b) kenal pasti dua aktiviti ekonomi utama yang terdapat di bandar tersebut. [2]
(c) huraikan ciri kedua-dua aktiviti ekonomi tersebut, [6]
(d) jelaskan kepentingan aktiviti ekonomi tersebut kepada penduduk bandar yang anda kaji termasuk penduduk sekitarnya, [12]
(e) nyatakan kaedah kajian yang anda gunakan untuk mendapatkan data bagi soalan (c) dan (d). [4]
7 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan globalisasi ekonomi? [5]
(b) Huraikan kesan negatif globalisasi ekonomi terhadap negara sedang membangun. [8]
(c) Jelaskan mengapa kerjasama ekonomi serantau ASEAN pada masa kini amat perlu diperkukuh? [12]
56
8 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan pemuliharaan alam sekitar? [5]
(b) Pilih satu jenis sumber alam yang boleh diperbaharui, dan jelaskan langkah yang boleh diambil untuk memulihara sumber alam tersebut. [12]
(c) Huraikan prinsip pembangunan berterusan (lestari). [8]
57
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
942/2 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
58
942/2 [Lihat sebelah
*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat. SULIT*
59
SULIT*
No. Kad Pengenalan : ..................................................... No. Pusat/Angka Giliran: ..................................................
Jika peta ini digunakan untuk menjawab sesuatu soalan, peta ini mestilah diserahkan bersama dengan jawapan anda.
Sila koyakkan di sepanjang garisan putus-putus ini.
Subscribe to:
Posts (Atom)